Carnasserie Castle

Carnasserie Castle, tradycyjnie określany jako wieża mieszkalno – obronna, faktycznie składa się z dwóch tego typu budynków oraz łączącego ich domu hallowego. Ze względu na swoją nietypową konstrukcję oraz ciekawe renesansowe zdobienia stanowi też jeden z najpiękniejszych przykładów szkockiej architektury obronnej XVI wieku.
Jego najbardziej imponującą część stanowi masywna, pięciokondygnacyjna i prawie kwadratowa w planie wieża, zamykająca cały kompleks od strony wschodniej. Posiada ona (w przybliżeniu) wymiary 10 na 9.5 metrów, przy szerokości ścian wahających się od 1.5 do 1.8 metra.
W jej parterowej części mieści się spiżarnia z kolebkowym sklepieniem. W północnej części pomieszczenia znajduje się także sporych rozmiarów studnia. Dostęp dziennego światła zapewniały tutaj jedynie trzy „podwójne kluczowe” otwory strzelnicze. Dwa z nich położone są od strony południowej. Ostatnia, skierowana w stronę wschodnią, jest obecnie zablokowana. Pomiędzy ambrazurami południowym, w grubości muru, zostały osadzone wąskie schody dające dostęp do położonego na pierwszym piętrze hallu.
Komnata ta (o wymiarach około 6.3 na 5.8 metrów) wyposażona jest w trzy okna. Dwa z nich zostały umieszczone w ścianie południowej. Trzecie natomiast skierowane jest w stronę wschodnią. W północnej ścianie hallu znajduje się także piękny, delikatnie zdobiony kominek. Dodatkowo, w południowo – zachodnim narożniku tego pomieszczenia, w grubości muru mieści się wąska i długa na około 3.5 metrów garderoba z latryną.
Dostęp do kolejnych pięter, na którym mieściły się prywatne komnaty właściciela zamku, był możliwy dzięki spiralnych schodom ulokowanym w północno – zachodnim narożniku budynku.
Komnata na drugim piętrze podobnie do hallu posiadała umieszczony w północnej ścianie kominek. Wyposażona była także w dwa, skierowane w stronę południową i wschodnią okna oraz garderobę osadzoną w dla odmiany w narożniku południowo – wschodnim.
Identycznym układem charakteryzowała się także komnata na trzecim piętrze wieży.
Dodatkowe pomieszczenie mieszkalne, przeznaczone zapewne do użytku służby, mieściło się także na poddaszu. Ten z kolei otoczony był chodnikiem straży oraz kamiennym parapetem. Na jego dwóch narożnikach: północno – wschodnim i południowo – zachodnim zostały umieszczone także okrągłe bartyzany.
Wspomniany wcześniej dom hallowy przylega do wieży od jej zachodniej strony. W swej parterowej części mieścił on trzy obszerne i oryginalnie przykryte kolebkowymi sklepieniami pomieszczenia oraz długi, poprowadzony wzdłuż całego budynku pasaż.
Pierwsze, położone od zachodniej strony parterowe pomieszczenie domu hallowego stanowi główna kuchnia. Jej sporych rozmiarów palenisko zostało umieszczone od strony zachodniej. W jego południowej ścianie (faktycznie w południowo – zachodnim narożniku całego budynku) znajduje się także piekarnik do wypieku chleba. Z kolei od północnej strony palenisko flankuje kamienna rynna przez którą z zewnątrz dostarczano do kuchni świeżą wodę. Co ciekawe, jej otwór wylotowy przyjmuje postać wyrzeźbionej ludzkiej głowy. Dostęp dziennego światła zapewniało natomiast temu pomieszczeniu niewielkie okno osadzone w ścianie południowej. Do dnia dzisiejszego zachowało ono też swoją oryginalną kratę.
Kolejne dwa pomieszczenia tego poziomu mieściły spiżarnie. W ich ścianach południowych zostały osadzone kolejne kluczowe otwory strzelnicze.
Wspomniany pasaż zapewniał nie tylko komunikację pomiędzy poszczególnymi piwnicami, ale też faktycznie łączył główną wieżę z tzw. wieżą północno – zachodnią. W jego północnej ścianie zostały osadzone dwa prostokątne okna oraz dwie paszczowe ambrazury.
Z kolei na pierwszym piętrze tego budynku ulokowany był główny hall, najbardziej reprezentacyjna sala zamku o wymiarach 12.5 na 5.8 metrów. Jego jedyny i z pewnością oryginalnie efektownie ozdobiony kominek został umieszczony w ścianie północnej. Niestety, do czasów współczesnych zachował się on jedynie fragmentarycznie. Dostęp dziennego światła zapewniały tutaj natomiast trzy okna: dwa skierowane w stronę południową i jedno w stronę północną. W południowo – zachodnim narożniku hall znajdowała się także niewielka latryna. Z kolei poprzez wąskie przejście umieszczone w północno – wschodnim narożniku hall był bezpośrednio połączony z opisanym wcześniej hallem wieży.
Na ostatnim piętrze tego budynku mieściły się dodatkowe komnaty mieszkalne. Od południowej strony oświetlały je niegdyś piękne, mansardowe okna. Wciąż między innymi można dostrzec misternie wyrzeźbioną podstawę okna centralnego. Niestety większa część tej kondygnacji została bezpowrotnie zniszczona.
Na północno – zachodnim narożniku domu hallowego znajduje się wspomniana już, kwadratowa w planie, wieża. W niej też, na poziomie dziedzińca (od strony wschodniej) zostało umieszczone główne wejście do zamku. Ponad nim, w dwóch przepięknie ozdobionych niszach, oryginalnie znajdowały się panele herbowe. Poniżej, na kolejnym panelu wciąż m.in. można dostrzec intrygujący, gaelicki zwrot „DIA LE UN’NDUIMHNE”. Stanowił on motto jednego z właścicieli zamku – sir Archibalda Campbella, 5-ego hrabiego Argyll (ur. 1532/1537 – zm. 1573) i oznaczał „Niech Bóg będzie z O’Duibhne (mityczny Diarmuid O’Duibhne miał być założycielem klanu Campbell)”. W parterowej części tej budowli zostały umieszczone, aż cztery paszczowe otwory strzelnicze. Dwa z nich zwrócone są w stronę północną. Kolejna w stronę zachodnią. Natomiast ambrazura wschodnia miała głównie za zadanie ochronę samego wejścia. Na pierwszym piętrze mieści się niewielka komnata z kolebkowym sklepieniem. Kolejna prywatna komnata ulokowana była także na samym szczycie tej wieży.
Narożniki tego budynku ozdobione były też niegdyś bardzo wąskimi, okrągłymi bartyzanami ze stożkowatymi daszkami.
Od południowej strony zamku znajdował się  ponadto otoczony masywnym obronnym murem dziedziniec. Na nadprożu jego fragmentarycznie zachowanej głównej bramy widnieje inskrypcja: „SDC LHL 1681”. Odnosi się ona do osoby sir Duncana Campbella of Auchinbreck (zm. 1700), 4-ego Baroneta oraz jego małżonki Lady Henrietty Lindsay, kolejnych właścicieli zamku. Sama data wskazuje natomiast na moment budowy dziedzińca i ulokowanych niegdyś w jego obrębie budynków gospodarczych.

 
Historia Carnasserie Castle

Posiadłość Carnasserie przynajmniej od pierwszej połowy XVI wieku należała do rodu Campbells of Lochawe. Najprawdopodobniej już wtedy musiała w tym miejscu istnieć jakaś warowna rezydencja. Właśnie w „Carnastre”, w roku 1436 lennik Campbell’ów – John MacLachlan of Strathlachlan dokonał niewielkiego nadania ziemskiego na rzecz swojego dalszego krewnego.
Z kolei w roku 1529 sir Archibald Campbell (ok. 1507 – 1558), 4-ty hrabia Argyll przekazał Carnasserie wraz z zamkiem (jako część wiana) swojej świeżo poślubionej małżonce – Helen Hamilton (zm. ok. 1541), córce sir Jamesa Hamiltona, 1-ego hrabiego Arran (ok. 1475 – 1529). Warownia ta ulokowana była w niewielkiej odległości, na północny – wschód od zachowanych ruin „drugiego” zamku Carnasserie.
Ta imponująca, obronno – mieszkalna rezydencja została wybudowana na przełomie lat 1565 i 1572 dla Johna Carswella (Seon Carsuel, ok. 1522 – 1572), prałata Kilmartin, znanego humanisty i reformatora szkockiego kościoła. W roku 1567 Carswell wydał też pierwszą w historii książkę napisaną w języku gaelickim („Foirm na n-Urrnuidheadh”). Był to przekład „Book of Common Order” (zwanej też „Genewską Książką” czy „Liturgią Knoxa”), czyli protestanckiej książki do nabożeństwa autorstwa słynnego reformatora Johna Knoxa (ok. 1514 – 1572). Dnia 12 grudnia 1565 roku Carswell z rąk królowej Marii Stuart (1542 – 1587) otrzymał także tytuł  Protestanckiego Biskupa Wysp (Protestant Bishop of Isles albo Biskop of Sodor). Po jego śmierci w roku 1572 (pomiędzy 21 czerwcem a 4 wrześniem) zamek Carnasserie przeszedł na własność jego patrona – sir Archibalda Campbella, 5-ego hrabiego Argyll (ur. 1532/1537 – zm. 1573). Pozostał on własnością kolejnych hrabiów Argyll, aż do roku 1643 kiedy to sir Archibald Campbell, 8-my hrabia Argyll, 1-szy markiz Argyll (1607 – 1661) sprzedał go swojemu kuzynowi sir Dougalowi Campbell of Auchinbreck (ok. 1629 – 1662), 3-emu Baronetowi. Po jego śmierci cała posiadłość Carnasserie wraz z zamkiem stała się z kolei własnością jego bratanka sir Duncana Campbella of Auchinbreck (zm. 1700), 4-ego Baroneta.
Sir Duncan, w roku 1685, wziął udział w tzw. „Ekspedycji Argylla” (sir Archibalda Campbella, 9-ego hrabiego Argyll (1629 – 1685)), będącej szkockim epizodem, zakończonej ostatecznie kompletnym fiaskiem „Rebelii Monmoutha”, (uzurpatora do tronu Anglii, Szkocji i Irlandii – sir Jamesa Scotta (1649 – 1685), 1-ego księcia Monmoutha). W odpowiedzi jego główną siedzibę zamek Carnasserie zaatakowały i po krótkiej walce zdobyły oddziały rojalistycznie zorientowanych klanów MacLeans i MacLachlans.
Złupiony, a nawet częściowo wysadzony w powietrze zamek nie został już odbudowany.
W XIX wieku posiadłość wraz z ruinami zamku przeszła na własność rodu Malcolms of Poltalloch.
Obecnie Carnasserie Castle znajduje się pod opieką państwowej organizacji Historic Scotland.

Zamek można zwiedzać (bezpłatnie) o każdej rozsądnej porze w okresie letnim (od kwietnia do końca września). W okresie zimowym dostęp do zamku bywa czasami (raczej rzadko) ograniczony.