Dun Mhic Leod

Dun Mhic Leod jest jedną z najmniejszych szkockich wież mieszkalno-obronnych, o wymiarach 5.6 na 5.4 metrów i szerokości ścian dochodzących do 1.3 metra. Obecnie, w swym najwyższym punkcie mierzy ona około 4.5 metrów wysokości.
Ta wyjątkowo skromna, niemalże równoboczna w planie budowla ulokowana została na niewielkiej, częściowo sztucznej wysepce na jeziorze Loch Tangasdail, w południowo-zachodniej części wyspy Barra, w archipelagu Hebrydów Zewnętrznych.
Oryginalnie Dun Mhic Leod posiadała trzy, oddzielone od siebie drewnianymi stropami, kondygnacje. Jedyne wejście do niej znajdowało się na poziomie pierwszego piętra w ścianie północno-wschodniej. Na tym poziomie mieściła się także komnata dzienna, której dostęp naturalnego światła zapewniały dwa okna. Większe z nich – południowo-wschodnie – dodatkowo wyposażone zostało w niewielką wnękę osadzoną w ościeży południowo-zachodniej. Z kolei w północno-zachodniej części ściany południowo-zachodniej znajduje się okienko szczelinowe. Podobny tego typu element można dostrzec na poziomie pomieszczenia parterowego (najprawdopodobniej spiżarni), w południowo-wschodniej części ściany południowo-zachodniej. Wygląd najwyżej położonej kondygnacji niestety nie jest nam znany. Można jednak przyjąć, że pełniła ona funkcje sypialni.
Co ciekawe, w obrębie całej budowli brak jest jakichkolwiek śladów kominków, bądź palenisk. W tej sytuacji do ogrzewania poszczególnych pomieszczeń mogły być wykorzystywane kosze paleniskowe.
Z uwagi na położenie wieży Dun Mhic Leod dostęp do niej był oczywiście możliwy jedynie za pomocą łodzi. Istnieją jednak przesłanki, że niegdyś zamkową wysepkę z południowym brzegiem jeziora Tangasdail łączyła kamienna grobla.

Historia Dun Mhic Leod

 
Częściowo sztucznie usypana wyspa, na której najprawdopodobniej w połowie XV wieku członkowie klanu MacNeils of Barra zbudowali fragmentarycznie zachowaną do dnia dzisiejszego wieżę, była wykorzystywana już znacznie wcześniej. Pewnym jest bowiem, że w czasach prehistorycznych mieściła się w tym miejscu okrągła w planie budowla obronno-mieszkalna typu „dun”. Niestety bardziej szczegółowa historia, zarówno samej wieży, jak i owego dunu nie są nam znane. Warto jedynie wspomnieć, że najwcześniejsza wzmianka o Dun Mhic Leod, a dokładniej zdanie: „mała wieża z kamienia i wapna zbudowana na niewielkiej wyspie na środku jeziora” pochodzi z około 1620 roku. Z kolei pozostające w stałym użyciu alternatywne nazwy tej budowli czyli „Castle St Clair/Castle Sinclair” są wymysłem XIX-wiecznego, nieznanego z nazwiska francuskiego „romantyka” i tym samym są błędne. Można przyjąć z niemalże całkowitą pewnością, że Dun Mhic Leod nie miała nic wspólnego ze słynnym rodem Sinclair.