Castle Stalker

Castle Stalker jest dobrze zachowaną wieżą mieszkalną zbudowaną na planie prostokąta o wymiarach 15.2 na 12.1 metrów. W północno – wschodniej części jej wysokość wynosi 14.8 metrów, podczas gdy południowo – zachodniej już tylko 11.8 metrów. Mury budowli posiadają szerokość 2.7 metrów. W nich osadzono także kilka otworów strzelniczych. Sama wieża mieści cztery kondygnacje, wliczając w to poddasze. Wejście do części naziemnej ulokowano w centralnej części ściany południowo – zachodniej. Zabezpieczały je oryginalnie podwójne drzwi, z których wewnętrzne były dodatkowo wzmocnione kratą i solidną żelazną sztabą. Miejsca tego bronił także osadzony na szczycie wieży machikuł. Parter zamku podzielony był pomiędzy 3 piwnice – spiżarnie oraz celę więzienną, do której jedyny dostęp prowadził poprzez właz w podłodze pierwszego piętra (znajduje się on w pobliżu klatki schodowej). Wszystkie te pomieszczenia zbudowano wyłącznie z kamienia, wzmacniając tym samym ich funkcje obronne. Z północnego rogu prowadzą wąskie, spiralne schody do wszystkich wyższych pięter budowli. Główne wejście do twierdzy znajdowało się na wysokości pierwszego piętra. Także ono było bronione przez ulokowany na szczycie wieży kamienny machikuł. Tuż nad samym wejściem widnieje ponadto wykonany w piaskowcu herb rodu Stewart. Oryginalnie do tej komnaty o rozmiarach 9.4 na 6.4 metrów prowadziły drewniane schody i trap, które w późniejszych czasach zastąpiono wpierw zwodzonym mostem, aż wreszcie widocznymi dziś kamiennymi schodami. Hall posiada okna z trzech stron, w tym jedno z bocznymi kamiennymi siedzeniami. W czwartej, zachodniej ścianie znajduje się natomiast sporych rozmiarów kominek z ozdobnym nadprożem. Pierwsze i drugie piętra były najprawdopodobniej wielkimi, pojedynczymi salami. Obecnie są one podzielone na mniejsze pokoje. Na podstawie kilku zachowanych kamiennych konsoli, na których opierały się oryginalne podłogi, ustalono że były one lekko pochyłe. Ten niezwykły zabieg umożliwiał jednak odprowadzanie wody, która dostawała się do zamku w sztormowe dni. Wokół przerobionego w XVI wieku poddasza poprowadzony jest chodnik obronny. Bartyzana położona w południowo – wschodnim rogu posiada kilka otworów strzelniczych. Na jej zewnętrznym murze, od południowej strony zachowała się także ciekawa rzeźba ludzkiej głowy. Najprawdopodobniej stanowi ona wizerunek mistrza murarskiego. Komnata położona ponad schodami w północno – zachodnim rogu wieży wyposażona jest zarówno w kominek, jak i latrynę. W tej sytuacji przyjmuje się pogląd, że była ona zapewne użytkowana przez samego króla podczas jego pobytów w Stalker. Wokół zamku widoczne są wciąż także niewielkie fragmenty połączonego z nim obronnego muru. Główny dojazd do wieży prowadzi przez szeroką na około 100 metrów odnogę jeziora Laich. Jako, że nie zachowały się żadne ślady stałej przeprawy: mostu lub grobli przyjmuje się, że dostęp do zamku zawsze odbywał się tylko drogą wodną. W obrębie dawnego dziedzińca wciąż widoczny jest także niewielki port dla małych łodzi. Zachowały się tutaj ponadto niewielkie fragmenty nierównych schodów prowadzących, aż do głównej bramy. Mur zdawał się otaczać zamek z każdej z wyjątkiem północno – zachodniej strony. Fragmenty jego fundamentów można zaobserwować na odległości około 3 metrów od dawnej bramy ku południowemu zachodowi. Część samego muru można dostrzec na północnym rogu wieży. Na podstawie tych pozostałości wnioskuje się, że mur ten musiał posiadać około 1.5 metra grubości i około 3.9 metra wysokości. Wykuty w skale niewielki zbiornik, umiejscowiony tuż obok zapasowej, mniejszej bramy był prawdopodobnie jedynym źródłem dla pozyskiwania wody pitnej dla zamku.

Historia Castle Stalker

Nazwa Stalker wywodzi się z języka gaelickiego i oznacza „łowcę” lub „sokolnika”. Przyjmuje się, że w tym samym miejscu istniał wcześniejszy, zbudowany około roku 1320 niewielki zameczek, własność klanu MacDouglass, Lordów of Lorn. Utracili oni jednak tą godność po klęsce zadanej im przez króla Roberta I Bruce’a (ur. 1274 – zm. 1329) w bitwie pod Brander Pass w roku 1308. Tytuł został zwrócony klanowi w roku 1328, lecz w roku 1388 przeszedł wraz z posiadłościami (w tym i zamkiem Stalker) w ręce rodu Stewart. Za głównego budowniczego obecnego zamku zwykło się przyjmować sir Johna Stewarta, 2-go Lorda of Lorn (1397/1434 – 1463). Możliwe jest jednak, że prawdziwym budowniczym był dopiero jego nieślubny syn Dugald (przed 1430 – 1497) około roku 1446. Pełne prawa dziedziczne Dougald otrzymał dopiero kilka lat później po ślubie swoich rodziców (matką Dugalda była nieznana z imienia kobieta z klanu MacLaren). W roku 1463 sir John Stewart został zamordowany niedaleko kościoła w Dunstaffnage przez Alana MacCoula. Po śmierci ojca Dougal otrzymał tytuł – 1-ego Naczelnika Appin (Chief of Appin). W roku 1468 połączone klany Stewart i MacLaren w bitwie pod Stalc (niedaleko zamku Stalker) pokonały wojska klanu MacDougalls (częścią tego klanu był także klan MacCoul). Morderca sir Johna Stewarta – Alan MacCoul został zabity przez samego Dugalda. Miejsce bitwy jest do dziś oznaczone pamiątkowym kamieniem na dziedzińcu kościoła w Portnacroish. Dugald Stewart zginął w roku 1497 w trakcie najazdu klanów Stewart i MacLaren na klan MacDonald of Keppoch w odwecie za kradzież bydła. Dziedzicem tytułu Chief od Appin został w tej sytuacji jego syn Duncan (przed 1460 – 1512). Po jego śmierci z rąk klanu MacLeans w Duart Castle w roku 1512 tytuł przeszedł w ręce jego brata Alana Stewarta (zm. 1562). W roku 1513 Stewartowie spokrewnieni z królem Jamesem IV (1473 – 1513), który często gościł w Stalker podczas swoich pobliskich polowań, wzięli udział w bitwie pod Flodden (9 września 1513). Bitwę, która okazała się największą militarną klęską w historii Szkocji (śmierć w niej poniósł król wraz z większością szkockiej szlachty), Stewartom udało się szczęśliwie przeżyć w komplecie (sir Alan wraz z 5 –cioma synami). W roku 1520 Alexander Stewart of Invernahyle (ok. 1500 – 1520) został podstępnie zamordowany podczas łowienia ryb na niewielkiej wysepce nieopodal zamku. Zabójcą okazał się Green Colin Campbell of Dunstaffnage. Wedle tradycji, syna Alexandra – Donalda (ok. 1520 – 1607) ukryła w przewodzie kominowym jego niańka. Po odwrocie najeźdźców dziecko zostało bezpiecznie przewiezione do odległego rejonu Morven. Wychowywany w ukryciu, w rodzinie miejscowego kowala otrzymał pseudonim „Donald of the Hammers” lub „Donald nan Ord” jako, że bez trudu potrafił pracować z ciężkimi młotami kowalskimi w każdej dłoni. Po poznaniu swojej prawdziwej tożsamości Donald w roku 1544 poprowadził oddział Stewartów przeciw zabójcom swojego ojca. Po zabójstwie 9-ciu członków klanu Campbell w Dunstaffnage, Donald stopniowo odbudował pozycję rodu. W roku 1547 przewodził klanowi Stewart w przegranej przez Szkocję bitwie pod Pinkie (Pinkie Cleugh, dnia 10 września). Zmarł w roku 1607 i został pochowany na wyspie Lismore obok swojego wieloletniego przyjaciela i sojusznika Carmichaela. W roku 1620 zamek Stalker przeszedł w ręce klanu Campbell of Airds jako rezultat pijackiego zakładu 7-ego Wodza – Duncana (zm. ok. 1685). Stewartowie z Appin znajdując się pod komendą Stewartów z Ardsheal odzyskali zamek w roku 1689, podczas powstania mającego przywrócić utracony w wyniku tzw. „Chwalebnej Rewolucji” tron Jamesowi VII (1633 – 1701). Po klęsce szkockich wojsk powstańczych w bitwie pod Dunkeld (21 sierpnia 1689 roku) zamek ponownie został przekazany klanowi Campbell. Wobec braku zgody Stewartów z Ardsheal na zwrot twierdzy, Stalker został zaatakowany przez wojska Campbellów. Ostatecznie Stewartowie poddali się w roku 1690. Podczas I-ego powstania jakobickiego (1715) brali oni także udział w bitwie pod Sheriffmuir (13 listopada 1715 roku). W roku 1745 podczas II-ego powstania jakobickiego (1745 – 1746), w zamku wciąż pozostającym pod władzą Campbellów zakwaterowano dodatkowo 59 żołnierzy rządowych. Siła ta okazała się wystarczająca, by odeprzeć atak blisko trzystuosobowego oddziału Stewartów z Ardsheal. Zupełnie nie przydatne okazały się też strzelające pociskami o wadze 1 kilograma działa przywiezione przez Stewartów. W trakcie powstania zamek był ważnym punktem łączącym Inveraray na południu z Fort William na północy kraju. Po klęsce powstańców pod Culloden (16 kwietnia 1746 roku) Stalker został wybrany na miejsce, w którym jakobickie oddziały miały złożyć całą swoją broń. W zamku trzymano także przez dwa tygodnie 6 więźniów, których następnie przetransportowano na proces do Edynburga. Ostatni z Campbellów urodził się w zamku w roku 1775. Stalker pozostał w użyciu aż do roku 1800, kiedy to wybudowano komfortowy dom w Airds. Po przeprowadzce rodziny do nowego domu, twierdzę zamieniono w magazyn. Około roku 1840 dach zamku zawalił się lub został zdjęty celem uniknięcia tzw. „podatku dachowego” (roof tax). Zamek został wówczas ostatecznie opuszczony. W roku 1908 Stalker został odkupiony z rąk Campbellów przez Charlesa Stewarta of Achara, którego staraniem podjęto też podstawowe prace naprawcze w zamku. Jego następca Duncan Stewart, gubernator Sarawak (Malezja) został w roku 1947 zamordowany przez Dajków, rdzenną ludność Malezji i zamek przeszedł w ręce wdowy po nim. W roku 1965 pułkownik D.R. Stewart pozyskał zamek i przez następnych 10 lat przy pomocy jedynie grupy swoich przyjaciół dokonał niezbędnych praw naprawczych, doprowadzając zamek do stanu obecnego. D.R. Stewart zmarł w roku 1991. Obecnie Stalker znajduje się pod opieką jego dzieci.

Zamek jest otwarty przez kilka dni w roku w okresie letnim. Szczegółowe informacje są dostępne na oficjalnej stronie zamku:www.castlestalker.com lub pod telefonem: (+44) 01631740315 oraz 01631730354