Dundarg Castle

Zamek Dundarg ulokowany został w bardzo malowniczym miejscu, na szczycie wysokiego i bardzo stromego klifu mieszczącego się tuż nad zatoką Aberdour. Chociaż datę jego powstania określa się na XIII wiek, to wiadomym przy tym jest, że to samo miejsce zajmował również znacznie starszy, bo datowany na epokę żelaza, fort. Dzięki przeprowadzonym w latach 1911 – 1912, 1950, 1952 i 1981 badaniom archeologicznym, udało się ustalić, że dostępu do niego oryginalnie broniła seria szańców i drewnianych palisad. Z tych, do dnia dzisiejszego przetrwał jedynie jego zewnętrzny rów. We wspomnianym XIII stuleciu został on jednak znacznie poszerzony oraz wypełniony wodą, stając się tym samym pierwszą, zewnętrzną linią obrony nowego, w pełni już kamiennego zamku. Niestety, także i z tego obiektu zachowały się tylko niewielkie relikty. Faktycznie zawężają się one do mocno zrujnowanego, wewnętrznego budynku bramnego oraz kompletnie już przykrytą darnią fundamentów kilku zamkowych budynków. Oprócz nich, wciąż można też dostrzec pozostałości kurtynowego muru, osłaniającego niegdyś wschodnią krawędź rzeczonego klifu.
Sam budynek bramny, oddzielony od tzw. dziedzińca zewnętrznego kolejną fosą, wznosi się obecnie na wysokość około 5.5 metrów. Dość ciekawie, mieszcząca się w nim niegdyś główna brama została osadzona na wysokości około 1 metra od ziemi. Z tej też przyczyny dostępu do niej umożliwiają obecnie dwa kamienne stopnie, doskonale widoczne w dolnej partii muru tego budynku. Wydaje się jednak, że są one późniejszym dodatkiem, a oryginalnie ponad wspomnianą fosą mógł być przerzucony zwodzony most.
Wiadomym ponadto jest, że górna część wewnętrznego budynku bramnego uległa gruntownej przebudowie w połowie XVI wieku. Najprawdopodobniej związane było to z postanowieniem tzw. Coastal Defence Commission (Komisji Obrony Wybrzeża) z roku 1550.
Z kolei, wewnętrzne budynki zamkowe, w liczbie (przynajmniej) czterech, zajmowały tylko zachodnią część klifu. Ich przeznaczenie oraz wygląd pozostają nam jednak nieznane. Jedynie, położony na samym krańcu klifu, trójkątny w planie budynek, mógł pełnić funkcję bastionu. U podstawy jego dawnej, południowej ściany, wciąż też można dostrzec relikty wykutych w skale stopni.
Dość bezpiecznie można również założyć, że kolejne budynki, jak i następna (zewnętrzna) brama, ulokowane były w obrębie dziedzińca zewnętrznego. Ten, zajmował całą powierzchnię rozciągającą się od wspomnianej wyżej zewnętrznej fosy, aż do wewnętrznego budynku bramnego. Z pewnością, jednym z tych budynków była niewielka, celtycka kaplica o wymiarach 6 na 3.3 metrów. Niestety, żaden z tych obiektów nie zachował się do współczesnych czasów. W ich miejscu, w pierwszej połowie minionego stulecia, wybudowany został ciekawy, stylizowany na zamek, dworek.

Histora Dundarg Castle

Dzięki licznie przeprowadzanym w Dundarg badaniom archeologicznym, wiadomym jest, że wspomniany wyżej fort funkcjonował w tym miejscu przynajmniej od III – IV wieku przed naszą erą. Ustalenia te potwierdzają, datowane na ten właśnie okres, odkryte w jego obrębie ciekawe artefakty. Wśród nich, szczególną uwagę zwraca wykonany z brązu, emaliowany guzik z wyrytym na nim symbolem swastyki.
Zgodnie z tradycją, Dundarg utożsamiany jest również z posiadłością „Cathair of Abbordobor” (Aberdour), którą ówczesny lord (mormaer) regionu Buchan, a mianowicie Bede the Pict, nadał świętemu Drostanowi (Drustan, syn Croscracha). Wydarzenie to miało miejsce około roku 580 i zostało opisane w słynnej, datowanej na X wiek „Book of Deer” („Księdze z Deer”).
Dundarg Castle natomiast, powstał w XIII wieku z inicjatywy potężnego rodu Comyns i stanowił istotny element łańcucha umocnień zwanego potocznie „9-cioma zamkami z Knuckle”. Pozostałymi tymi warowniami były: Pitsligo Castle, Pitullie Castle, Kinnaird Castle, Wine Tower, Cairnbulg Castle, Inverallochy Castle, Lonmay Castle i Rattray Castle.
Najprawdopodobniej w roku 1308, Dundarg został zniszczony przez króla Roberta Bruce’a (1274 – 1329). Następnie, w roku 1333, w trakcie tzw. II-giej Wojny o Szkocką Niepodległość (1332 – 1357) został on odbudowany i zajęty przez Anglików. Już następnego roku, czyli w 1334, warownia ta została zaatakowana i zdobyta przez Szkotów dowodzonych przez ówczesnego Regenta sir Andrew Moraya (Murray, 1298 – 1338). Godny wspomnienia jest fakt, że podczas tego oblężenia, po raz pierwszy w historii Szkocji, użyte zostało działo. Jakiś czas po tym wydarzeniu, zamek został ponownie odbudowany. Kolejne wzmianki o nim pochodzą z przełomu lat 1450 – 1455, kiedy to stanowił własność słynnego rodu „Czarnych” Douglasów. Nie jest wykluczone, że podobnie jak i inne zamki rzeczonych hrabiów Douglas, także Dundarg został zdobyty i zniszczony przez wojska króla Jamesa II (1430 – 1460). W późniejszym okresie czasu przeszedł on w ręce rodu Borthwick. W roku 1550, na podstawie zaleceń Coastal Defence Commission, zamek ten został również gruntownie przebudowany. Główny nacisk położono przy tym na przystosowanie go pod użycie, coraz bardziej popularnej w Szkocji, broni palnej. Z tego okresu pochodzą zatem, widoczne w górnych partiach wewnętrznego budynku bramnego, relikty paszczowych ambrazur. Wiadomym przy tym jest, że prace te prowadzone były pod nadzorem francuskich inżynierów wojskowych.
W pierwszej połowie XVII wieku Dundarg został wykupiony przez ród Cheynes of Esslemont. Niedługo później, w połowie wspomnianego stulecia, został on też ostatecznie opuszczony. W kolejnych latach, tak jak miało to miejsce w wielu innych przypadkach, ruiny tego zamku stały się źródłem darmowego materiału budowlanego dla okolicznej ludności.
Wreszcie, w pierwszej połowie XX wieku Dundarg został wykupiony przez Davida Vaughana Carnegie (1897 – 1964), wicemarszałka (Air vice-marshal) lotnictwa RAF. Z jego też inicjatywy, w latach 1937 – 1938, w obrębie dawnego dziedzińca zewnętrznego wybudowany został dworek Dundarg House. Przy jego budowie, w głównej mierze, wykorzystany został kamień pobrany ze zrujnowanego kościoła z pobliskiej wioski New Aberdour.