Dunoon Castle

Niewielkie fragmenty murów są dzisiaj jedyną pozostałością potężnego niegdyś, królewskiego zamku Dunoon.
Warownia wybudowana została na wysokim (około 25 metrowym) i stromym wzgórzu, tuż nad samym brzegiem zatoki Firth of Clyde. Zgodnie z zachowanymi materiałami źródłowymi jej główne budynki stanowiły trzy potężne, cylindryczne wieże ulokowane na narożnikach trójkątnego w planie, kurtynowego muru. W chwili obecnej najlepiej zachowany fragment zamku, czyli szeroki na około 1.7 metra pasaż, znajduje się na południowo – zachodnim odcinku zamkowego wzgórza. Jego zewnętrzny mur posiada 8.8 metrów długości i około 1.6 szerokości. Mur wewnętrzny z kolei posiada około 4 metrów wysokości.
Inne, niewielkie fragmenty fundamentów zamku są obecnie w większości przykryte darnią. Wokół podstawy całego wzgórza wciąż można także dostrzec linie dawnych szańców obronnych.

Historia Dunoon Castle

Pierwsza warownia w Dunoon mogła już istnieć nawet w VI wieku. W XI wieku przybrała ona też postać tzw. gródka stożkowatego.
Zachowane fragmenty zamku pochodzą jednak z XII wieku, co wciąż czyni go to jednym z najstarszych kamiennych zamków w Szkocji.
Pierwotnie należał on do rodziny Stewart, tytularnych Wielkich Stewardów Szkocji.
W roku 1334 Dunoon został zaatakowany i zdobyty przez angielskie wojska dowodzone przez pretendenta do tronu Szkocji – sir Edwarda Balliola (ur. ok. 1283 – zm. 1367, syna króla Johna Balliola (ok. 1249 – 1314)). Wkrótce jednak, przy wydatnej pomocy klanu Campbell Szkotom udało się go odbić z rąk Anglików.
Dnia 26 marca 1371 sir Robert Stewart, 6-ty Wielki Steward Szkocji (ur. 1316 – zm. 1390) został koronowanym władcą Szkocji. Sześć lat później, w roku 1377 należący dotychczas do Stewartów zamek stał się faktycznie częścią dóbr koronnych. Jego heraldycznymi zarządcami zostali najprawdopodobniej mianowani Campbellowie. Ich roczna danina płacona z zamku została wówczas ustalona na… jedną czerwoną różę. Z czasem zarząd nad zamkiem przejął ród Lamont. W roku 1469 Aktem Parlamentu Dunoon został dodatkowo uznany „odwieczną własnością każdego następcy szkockiego tronu”.
W roku 1544 miasto i zamek zostały zaatakowane przez wojska sir Matthew Stewarta, 4-ego hrabiego Lennox (1516 – 1571), który siłą chciał na Szkotach wymusić zmianę decyzji odrzucającej projekt zaślubin małoletniej królowej Marii Stuart (1542 – 1587) z angielskim następcą tronu księciem Walii – Edwardem Tudorem (1537 – 1553). Pomimo, że na rozkaz Stewarta spalono wówczas całe miasto, to zamek pozostał jednak niezdobyty.
W roku 1563 w Dunoon zatrzymała się także królowa Maria. Kilka jej statutów zostało podpisanych właśnie w tutejszej twierdzy.
W roku 1646, w odwecie za najazd klanu Lamont na posiadłości pozostające własnością rodu Campbell, przywódca tych ostatnich – sir Archibald Campbell, 8-my hrabia Argyll i od roku 1641 także 1-szy markiz Argyll (1607 – 1661) wydał rozkaz swoim wojskom do inwazji na należący w większości do Lamontów półwysep Cowal. Żołnierze Argylla w swym wyjątkowo niszczycielskim marszu zdobyli główne twierdze Lamontów w Toward, Ascog, Dunoon i najprawdopodobniej w Knockamillie. Łączną liczbę ofiar tej wojennej wyprawy Campbellów ustala się na około 200 osób, wliczając w to kobiety i dzieci. Dodatkowo, podczas ich ataku na zamek Toward zostało pochwyconych kolejnych 71 członków tego klanu. Zostali oni następnie przetransportowani do Dunoon, gdzie podczas publicznej egzekucji 36 z nich zostało powieszonych na jednym drzewie, a kolejnych 35 pogrzebano żywcem. Wydarzenie to przeszło do historii pod nazwą „Masakry w Dunoon”.
W roku 1685, podczas tzw. Rebelii Monmoutha, czyli próby przejęcia tronów Anglii, Szkocji i Irlandii przez sir Jamesa Scotta, 1-ego księcia Monmoutha (1649 – 1685, był on nieślubnym synem zmarłego króla Charlesa II (1630 – 1685)) jego gorącym zwolennikiem w Szkocji pozostawał sir Archibald Campbell, 9-ty hrabia Argyll (1629 – 1685). Podczas będącej szkockim epizodem tej rebelli, tzw. „Ekspedycji Argylla” Campbell z różnym skutkiem działał w regionach półwyspów Kintyre i Cowal. Właśnie podczas marszu jego wojsk z miasta Campbeltown w kierunku Glasgow został zdobyty i poważnie zniszczony zamek Dunoon. Książę Monmouth, po przegranej przez jego wojska kluczowej bitwie pod Sedgemoor (6 lipca 1685), został pochwycony w okolicach Ringwood, w regionie Hampshire. Został on następnie zabrany do Londynu i tam, na tradycyjnym miejscu straceń na Tower Hill, ścięty dnia 15 lipca. Hrabia Argyll został z kolei pochwycony w małej wiosce Inchinnan, w pobliżu miasta Erskine. Zabrany do Edynburga został ścięty w pobliżu Market Cross dnia 30 czerwca 1685. Podczas tej egzekucji została wykorzystana słynna szkocka gilotyna „The Maiden”. 24 lata wcześniej swoje życie pod nią zakończył także jego ojciec – Archibald Campbell, 1-szy markiz Argyll.
Zniszczony przez Argylla zamek nigdy już nie odbudowany. Przez kolejne lata stanowił też miejsce pozyskania darmowego materiału budowlanego dla okolicznej ludności. Spora część kamienia z oryginalnego zamku została podobnie wykorzystana w roku 1820 podczas budowy pobliskiego Castle House. Budynek ten obecnie służy jako miejscowe muzeum.

Piękny pomnik ulokowany we wschodniej części zamkowego wzgórza przedstawia tzw. Mary Highland – bohaterkę kilku wierszy i pieśni słynnego szkockiego poety Roberta Burnsa (1759 – 1796). Jej pierwowzorem była urodzona właśnie w Dunoon w roku 1763 – Mary Campbell, młodzieńcza miłość, a być może nawet narzeczona poety. Niestety związkowi temu nie była pisana szczęśliwa przyszłość. Mary Campbell umarła w roku 1783, w wieku zaledwie 23 lat. Podczas przeprowadzonej w roku 1920 ekshumacji, przy jej ciele odnaleziono fragmenty niewielkiej, niemowlęcej trumienki. Według powszechnych wierzeń miało w niej spoczywać nienarodzone dziecko Mary i Roberta Burnsa.
Pomnik, autorstwa cenionego rzeźbiarza Davida Watsona Stevensona (1842 – 1904) został ustawiony na zamkowym wzgórzu w roku 1896 (21 lipca), z okazji stulecia urodzin Roberta Burnsa.

Ruiny zamku Dunoon znajdują się w publicznym parku i są dostępne do zwiedzania o każdej rozsądnej porze.