Dunstaffnage Castle

Położony w strategicznym miejscu, u zbiegu ujścia Loch Etive i zatoki Lorn bronił jednocześnie tzw. Pass of Brander, jednej z głównych dróg prowadzących z regionu Argyll do centralnej Szkocji. Twierdza położona jest w większości na masywnej skale. Mury obronne twierdzy sięgają wysokości około 18 metrów, przy ich szerokości dochodzącej do około 3.5 metrów. Pełen ich obwód wynosi natomiast około 120 metrów. Posiadały one też liczne wąskie otwory strzelnicze, które następnie zostały lub całkowicie zamurowane lub przystosowane pod użycie dział. W związku, że do dnia dzisiejszego nie zachowały się oryginalne zwieńczenia ścian, trudno jest ustalić czy mury posiadały blanki czy raczej ich szczyt był zakończony drewnianymi hurdycjami. Prace archeologiczne przeprowadzone w roku 2008 potwierdziły jednak, że wokół zamku położona była sucha fosa o szerokości przynajmniej 8 metrów i głębokości do około 1.8 metra. Pierwotnie zamek nie posiadał też trzech potężnych wież, a jedynie sam kurtynowy mur. Jego zewnętrzne ściany były dodatkowo w całości otynkowane. Fragmenty tynku są wciąż widoczne na lewo od wejścia. Budynek bramny został wybudowany już po przejęciu zamku przez ród Campbellów pod koniec XV wieku. Zastąpił on wcześniejszy podobny budynek, po którym do dnia dzisiejszego zachował się jedynie niewielki fragment zaokrąglonej ściany widocznej na lewo od obecnego wejścia. Kamienne schody datowane są na rok około 1720. Oryginalnie do zamku prowadził drewniany zwodzony most. Wokół wejścia wciąż są widoczne punkty jego oparcia. Wybudowany wewnątrz zamku tzw. “nowy dom” pochodzi z początków XVIII wieku. Budynek powyżej głównego wejścia został przebudowany w XVI wieku. W tym samym czasie dodano też widoczne nad wejściem okno. W długości muru po prawej stronie od wejścia, widoczny jest ponadto jeden z najciekawszych architektonicznych elementów zamku – dwudzielne okno lancetowe z piramidalnym ornamentem. Po jego prawej stronie istniało niegdyś podobne, lecz było ono także znacznie mniej ozdobne. Obecnie obydwa okna są zamurowane. Pośrodku większego umiejscowiono jednak niewielki otwór strzelniczy. Pierwotnie okna te dostarczały światło do ulokowanego tutaj hallu. Wokół tej budowli z pewnością koncentrowało się całe życie zamku. Wydawane były w niej zarówno uczty, jak i stanowiła centrum lokalnej administracji i sądownictwa. Wydaje się, że oryginalnie hall był też bezpośrednio połączony z północno – zachodnim skrzydłem zamku, gdzie znajdowały się prywatne komnaty właścicieli zamku. Wraz z budową około roku 1250 potężnego donżonu połączenie to zostało przerwane. Przeniesienie do tego ostatniego prywatnych komnat lorda spowodowało, że następnie także i on został niewątpliwie połączony bezpośrednio z hallem. Drugie wejście, przeznaczone do użytku interesantów czy służby zostało umieszczone od południowej strony, tuż obok budynku bramnego. Pomimo, że do dnia dzisiejszego nie zachowała się wschodnia ściana hallu, leżąca od strony dziedzińca, mimo to można raczej bezpiecznie założyć, że umieszczone w niej były kolejne okna oraz główne wejście. Do tego ostatniego prowadziły kolejne zewnętrzne schody. Hall musiał utracić swoje dominujące znaczenie pod koniec XVII wieku. Wybudowany na jego parterze kominek sugeruje, że na początku XVIII wieku uległ on gruntownej przebudowie. Donżon został w całości wybudowany na skale mającej utrudnić ewentualne próby jego podminowania. U źródeł jego powstania można upatrywać głównie dwóch przyczyn. Po pierwsze, wzrastała militarna wartość całej twierdzy, pozwalając m.in. straży na lepsze patrolowanie okolicy zamku, jak i stwarzał dogodniejsze pozycje obronne dla łuczników w przypadku ewentualnego ataku. Drugim powodem było umieszczenie w wieży bardziej komfortowych prywatnych komnat lorda. Oryginalnie wieża ta składała się z trzech piętr. Na parterze znajdowała się spiżarnia, która nie była bezpośrednio połączona z górnymi piętrami. Na poziomie tym umieszczono jednak kilka szczelinowych otworów strzelniczych. Na wyższych piętrach znajdowały się mniejszy hall i sypialnia. Obydwa piętra połączone zostały spiralnymi schodami. Pomiędzy nimi ulokowano także niewielką latrynę, której wykusz daje się zauważyć od zewnętrznej strony murów. Wieża zachodnia, podobnie do donżonu także posiadała 3 piętra. Dorównywała też jej wysokością, jednak nie była aż tak potężna w swym przekroju. Współczesne schody prowadzą na pierwsze jej piętro. Możliwe, że znajdowała się tutaj komnata strażnicza, jako że z tego poziomu łatwo dawało się zabezpieczyć główne wejście do niej. Dodatkowym powodem, był umiejscowiony na parterze tej wieży loch. W ścianach są wciąż widoczne dwa szczelinowe otwory strzelnicze. Zostały one jednak znacznie skrócone w późniejszych latach. Do ostatniego piętra, na którym umieszczona była najprawdopodobniej komnata gościnna, wejście prowadziło raczej z poziomu chodnika obronnego, niż z niższych pięter. Spora część chodnika została odrestaurowana, lecz w niektórych miejscach zachował się jednak oryginalny kamienny parapet. Wykusz latrynowy, widoczny od zewnątrz wieży wskazuje też, że jeden ustęp miał służyć obydwu piętrom. Osobny niewielki ściek był umieszczony na dolnej części murów i obsługiwał loch. Oryginalne północno – zachodnie skrzydło zamku zostało całkowicie przebudowane w roku 1725. W jego miejscu powstał wolno stojący, dwupiętrowy budynek tzw. “nowego domu”. Obecnie trudno jest jednak ustalić co stało się z pierwotnym budynkiem, gdy prywatne kwatery komendanta zamku zostały już przeniesione do donżonu. Z pewnością jednak około XVI wieku fragment jego parterowej części został przebudowany na kuchnię wyposażoną w wielkie palenisko. Kolejna przebudowa tego budynku miała miejsce w XVIII wieku. Górne piętro kuchni zostało wówczas podzielone na dwa oddzielne pokoje do których od strony dziedzińca poprowadzono kamienne schody. Dodano także trzy mansardowe okna. W roku 1903 zostały one z kolei przeniesione na szczyt budynku bramnego. Data i inskrypcja “AEC i DLC” (Aeneas Campbell i Dame Lilias Campbell) wyrzeźbiona na nich potwierdza, że “nowy dom” został wybudowany przez 11-ego kapitana zamku, Aeneasa Campbella w roku 1725. Na pierwszym piętrze budynku widoczny jest także ozdobny kominek. Budynek bramny został wybudowany w XVI wieku, celem przeniesienia tutaj pomieszczeń mieszkalnych z niezbyt już komfortowego donżonu. W pełni otynkowana wieża mieszkalna posiada cztery piętra i tradycyjnie jest przeznaczona do użytku kapitana zamku. Budynek ten normalnie nie jest udostępniony do zwiedzania. Na jego parterze umiejscowiony jest pasaż przejściowy. Oryginalne wejście z końca XV-wieku było znacznie szersze niż obecne i zakończone było łukową bramą, której fragmenty są wciąż widoczne od strony dziedzińca. W niewielkiej części posiada też kamienne, kolebkowe sklepienie. Po prawej stronie przejścia wciąż widoczny jest głęboki, wąski otwór w murze. Umieszczona w niej była długa, drewniana zasuwa mająca dodatkowo chronić masywne drzwi wejściowe. Dalej znajduje się komnata strażnicza lub portiernia. Kolejne pomieszczenie zajmuje dodatkowa spiżarnia. Liczne otwory strzelnicze umieszczone w nim wskazują jednak, że równie dobrze mogło być ono wykorzystywane do obrony przejścia. Na każdym z wyższych pięter ulokowana jest pojedyncza komnata. Oryginalnie prowadziły do nich zewnętrzne schody. Możliwe, że fragment muru po południowej stronie budynku stanowi ich pozostałość. Zachowane do dzisiaj schody, poprowadzone od lewej, północnej strony zostały wybudowane na początku XVIII wieku. Na pierwszym piętrze wieży znajdowała się recepcja i sala jadalna. W północnej ścianie umieszczony jest sporych rozmiarów kominek. Wąskie schody umieszczone w północno-wschodnim rogu pokoju prowadziły po położonej poniżej spiżarni. Kolejne, lecz już znacznie szersze ciągnęły się do wyższych pięter. Na drugim piętrze znajdowała się prywatna kwatera kapitana zamku i jego rodziny. Dwa kominki w tej sali wskazują, że oryginalnie musiała ona być podzielona na dwa osobne pokoje. W komnacie wschodniej do której bezpośrednio prowadziły schody najprawdopodobniej znajdował się pokój dzienny. Komnata leżąca od strony dziedzińca musiała wobec tego służyć jako sypialnia. Na najwyższym piętrze ulokowane były pokoje służby. Widoczne trzy okna mansardowe zostały dobudowane w roku 1903. W odległości około 150 metrów od zamku w kierunku południowo – zachodnim znajduje się kaplica wybudowana przez Duncana MacDougalla (ur. przed 1175 – zm. 1244/1248). Stanowi ona wspaniały przykład szkockiego budownictwa sakralnego z okresu XIII wieku. Miała podkreślać bogactwo i wyszukany smak jej budowniczego. Choć inspiracją dla niej w głównej mierze były irlandzkie kościoły, to jednak część rozwiązań architektonicznych mogło być zaczerpniętych z klasztoru na wyspie Iona i pobliskiego klasztoru Ardchattan, który notabene także został wybudowany przez Duncana MacDougalla. Kaplica posiada około 20 metrów długości. Widoczna dziś pojedyncza sala oryginalnie podzielona była na nawę główną i prezbiterium. Każde z trzech wejść do niej zachowało się jedynie fragmentarycznie, ale z pewnością oryginalnie musiały być one bogato zdobione. Dostęp światła w kaplicy zapewniały głównie trzy podwójnie lancetowe okna umieszczone w części prezbiterium. Kolejne wąskie lancetowe okna znajdują się w ścianach południowej i północnej wzdłuż nawy głównej. Wszystkie one posiadały piękne zdobienia, których zachowane fragmenty wciąż można podziwiać. Na południowej ścianie widoczne jest wciąż także miejsce, gdzie mocowana była drewniana ścianka na której zawieszony był krzyż. Generalnie niewiele jest wiadomo o historii tej budowli, z wyjątkiem tego że służyła ona jako kaplica rodzinna. Nigdy z pewnością nie była też kaplicą parafialną. W roku 1740 kiedy oryginalna jej część była już w ruinie ród Campbell’ów of Dunstaffange dobudował w niej kolejną nawę z eleganckim neoklasycystycznym wejściem. Stała się ona następnie miejscem pochówku kolejnych członków rodu.

Historia Dunstaffnage Castle

Legendy utożsamiają zamek Dunstaffnage z VII-wieczną twierdzą Dun Monaidh, należącą do królestwa Dalriady. Wedle innego przekazu w zamku przechowywany była także słynny Kamień Przeznaczenia, zanim w roku 853 został przeniesiony do Scone. Rzeczywiście jednak, że żadna z tych opowieści nie ma potwierdzenia w faktach. Zgodnie z nimi w czasie panowania króla Piktów – Kennetha I (ur.ok 810 – zm. 858) króla Dalriady i Piktów ziemie obecnego obszaru Argyll faktycznie pozostawały poza jego kontrolą. Z zaistniałej sytuacji skorzystali Wikingowie, którzy już w roku 795 najechali wyspę Ionę. Formalnie w roku 1098 król Szkotów – Edgar (ok.1074 – 1107) scedował władzę nad tym obszarem na rzecz króla Norwegii – Magnusa III (1073 – 1103). Praktycznie jednak kontrola nad tym obszarem pozostawała w rękach lokalnych notabli. W połowie XII wieku miejscowy szlachcic pochodzenia gaelicko – skandynawskiego Somerled (Somairle mac Gille Brigte, zm. 1164) przejął kontrolę nad obszarem Lorne (dzisiaj część okręgu Argyll & Dunbarton) i kilkoma wyspami m.in. Mull, Lismore, Jura, Tiree czy Coll. W latach 1158 – 1164 panował on już jako król Mann i Wysp (King of Mann and the Isles). Pomimo, że jego najstarszy syn Dougall (Dubgall mac Somairle – wspomniany w kronikach od 1155 do 1175 roku), został wkrótce wybrany kolejnym Królem Wysp, to ziemie królestwa Somerleda zostały podzielone dodatkowo pomiędzy jego dwóch bratanków Dougalla – Domnalla (Donalda) i Ruaidhri’ego (Rory’ego). Główną, centralną prowincję Lorn przejął Dougall, część Kintyre i ziemie południowe zostały przekazane Domnallowi, natomiast Garmoran i ziemie północne otrzymał Ruaidhri. Wspomniani władcy stali się założycielami trzech pokrewnych dynastii: MacDougalls, MacDonalds i MacRuaris. Wkrótce też zarówno między nimi, jak i dodatkowo pomiędzy królami Szkotów i Norwegów zarysowały się poważne konflikty interesów. Efektem tego niezbędnym okazało się budowanie coraz to nowych twierdz obronnych, przez kolejnych członków wymienionych rodów. Architektura zamku Dunstaffnage wskazuje, że jego budowniczym, około roku 1220, był najprawdopodobniej wnuk Somerleda – Duncan (Donnchadh mac Dubghaill lub Donnchad of Argyll – przed 1175 – 1244/1248). Duncan po raz pierwszy został wymieniony w dokumentach w roku 1175, kiedy u boku ojca odbył pielgrzymkę do grobu świętego Cuthberta. Następnie w latach 1221 – 1222 wsparł on wojenną wyprawę króla Alexandra II (1198 – 1249) przeciw Aileanowi mac Lachlainn (ok. 1175 – 1234) i swojemu kuzynowi Ruaidhri mac Raghnaillowi (zm. ok. 1147) oraz królowi Mann: Olafowi Czarnemu (Amhlaibh Dubh – 1173/1174 – 1237). W następstwie wiernej służby Duncan MacDougall został mianowany Lordem Lorn. W roku 1230 po nieudanej wyprawie Norwegów (w której brał udział Uspak, najprawdopodobniej jego brat) na półwysep Kintyre i wyspę Bute, Duncan potwierdził swoją pozycję jako jedyny Lord of Argyll. W roku 1237 był też jedynym możnym z zachodniego rejonu kraju, który był świadkiem listu króla Alexandra II (1198 – 1249) do papieża Grzegorza IX (1145/1170 – 1241). W latach 40 XIII wieku Alexander II podjął kolejną próbę podporządkowania sobie zachodnich obszarów państwa, tym razem drogą finansową. Po odrzuceniu przez króla Norwegii Haakona IV (1204 – 1263) propozycji, w roku 1248 Alexander znalazł pretekst do zbrojnego rozwiązania nurtującego go problemu. W tym samym roku Ewan MacDougall wraz ze swoim kuzynem Dugaldem udał się na dwór Haakona celem uzyskania z jego rąk tytułu Króla Wysp. Sukces jego misji zbiegł się z tragiczną śmiercią króla wyspy Man – Haralda I Olafssona (przed 1225 – 1248). Wobec zaistniałej sytuacji Haakon przekazał Ewenowi także dominium króla Haralda. Tym samym Ewan stał się posiadaczem obszaru zbliżonego rozmiarem do tego, którym władał jego przodek Somerled. Gwałtowny wzrost znaczenia rodu MacDougall z pewnością nie mógł być tolerowany przez króla Alexandra. W związku z tym jego armia ruszyła na zachód kraju. Podczas negocjacji król zaproponował Ewenowi w zamian za swoje ziemie znacznie większe terytorium położone w centralnej Szkocji. Dodatkowo zaoferował mu „królewską przyjaźń”. Wobec odmowy poddania czterech głównych zamków, w tym z pewnością także Dunstaffnage król zdecydowanie wkroczył do Argyll. Nieszczęśliwym zbiegiem okoliczności, kilka dni później zachorował i zmarł w wyniku wysokiej gorączki, u wybrzeży wyspy Kerrera, dnia 8 lipca 1249 roku. Kolejną próbę podboju Argyll podjął syn zmarłego króla – Alexander III (1241 – 1286). Jego działania zmusiły wkrótce do osobistego zaangażowania w konflikt króla Haakona. Pod koniec roku 1263 flota Hakona z powodu sztormu została wyrzucona na brzeg niedaleko Largs. Dało to Szkotom możliwości ataku na wojska norweskie. Chociaż obie strony ogłosiły zwycięstwo w tej potyczce (2 października pod Largs) to jednak Haakon wycofał się z Argyll i niedługo później dnia 15 grudnia Haakon IV Haakonsson zmarł w Bishop’s Palace w Kirkwall na Orkadach. Dwuletnie negocjacje pomiędzy następcą Haakona – Magnusem Lagabote (1238 – 1280) i Alexandrem doprowadziły do podpisania traktatu z Perth z roku 1266, na mocy którego obszar Argyll po przeszło 250 latach wrócił pod panowanie szkockie. Niezbyt jasna jest rola jaką podczas tego okresu odgrywał Ewen, lecz biorąc pod uwagę przejście tytułu Króla Wysp w ręce rodu MacDonalds wydaje się całkiem prawdopodobnym, że w ostatniej chwili przeszedł on na stronę szkocką. Następne małżeństwa jego dzieci z przedstawicielami głównych rodów Szkocji wydają się potwierdzać te przypuszczenia. Także rozbudowa zamku Dunstaffnage i dodanie trzech potężnych wież było wyrazem jego wysokiego statusu w społeczeństwie. Niedługo później Ewan zaczął także posługiwać się tytułem „of Argyll”. Wraz z ustanowieniem hrabstwa Argyll w roku 1293 został dodatkowo mianowany szeryfem całego obszaru, stając się w nim głównym przedstawicielem króla. Dotyczyło to szczególnie walk z klanem MacDonalds (młodszą linią MacDougallów). W roku 1290, w wieku 7 lat, zmarła królowa Margaret („the Maid of Norway” – (1283 – 1290). Do walki o tron włączyły się głównie dwa klany: Balliol i Bruce. Do rozstrzygnięcia zaistniałego sporu został zaproszony król Anglii – Edward I (1239 – 1307). Wybór, de facto, marionetkowego króla Jana Balliola (ok. 1249 – 1314) na władcę Szkocji wywołał wkrótce wojnę domową. W roku 1296 korzystając z zaistniałego zamieszania także Edward I włączył się zbrojnie w sprawę sukcesji tronu Szkocji. Tym samym rozpoczęła się tzw. I Wojna o Niepodległość (1296 – 1328). MacDougallowie w tym konflikcie wsparli stronę pozostającego w angielskiej niewoli, a później na wygnaniu we Francji Jana Balliola (Balliol abdykował dnia 10 lipca 1296). Przyczyniło się to też do ich konfliktu z nowym królem Szkocji – Robertem Brucem (1274 – 1329). Bruce koronował się na króla Szkocji dnia 25 marca 1306 (wcześniej jednak zamordował głównego pretendenta do tronu, wspieranego przez ród MacDougall – Jana Comyna, Lorda of Badenoch (przed 1270 – 1306)). W ciągu dwóch lat Bruce umocnił swoją pozycję w centralnej i północnej Szkocji, by następnie rozpocząć działania na zachodzie kraju. Około dnia 25 sierpnia 1308 roku wojska pod dowództwem Bruce’a i Jamesa Douglasa (1286 – 1330) całkowicie rozbiły armię MacDougallów w bitwie pod Pass of Brander. W następstwie tego wojska Bruce’a miały już otwartą drogą do ataku na główną siedzibę rodu – zamek Dunstaffnage. W akcie desperacji naczelnik klanu John MacDougall (ok. 1292 – 1316) napisał list do króla Anglii – Edwarda II (1284 – 1327) z prośbą o wsparcie. We wspomnianym liście czytamy, że przeciwko jego 800-osobowemu oddziałowi Bruce wystawił 15-tysięczną armię. Ostatecznie wobec braku wsparcia twierdza Dunstaffnage szybko dostał się w ręce Bruce’a. Jego utrata oznaczała dla rodu faktyczny koniec panowania nad obszarem Argyll. W roku 1309 John MacDougall wraz z ojcem Alexandrem (przed 1265 – 1310) uciekli do Anglii. Wszystkie posiadłości rodu zostały włączone do Korony na kolejnych 150 lat. Z tego okresu na temat zamku zachowało się niewiele wiadomości. Wiadomym jest jednak, że w sierpniu 1431 roku król James I (1394 – 1437) powiesił cały ukrywający się w zamku 300-osobowy oddział rebeliantów, którzy wcześniej pokonali królewski oddział pod Inverlochy. W roku 1463 wobec konfliktu pomiędzy zarządcą zamku Johnem Stewartem of Lorn a Alanem MacCoulem, ten ostatni śmiertelnie ranił Johna Stewarta podczas ceremonii weselnej (pomimo śmiertelnych ran Stewart był w stanie dokończyć swój ślub!). MacCoul zajął także niebroniony zamek, lecz wkrótce został z niego wyparty przez króla Jamesa III (1451 – 1488). Wobec śmierci Stewarta król mianował hrabią Argyll swojego lokalnego stronnika Colina Campbella (ok. 1433 – 1493). Jego przodek – Arthur Campbell już w roku 1321 pełnił funkcję zarządcy zamku Dunstaffnage. W tym czasie Campbellowie za swój pobyt w zamku musieli uiszczać roczną rentę w wysokości … szala (lub pledu), czerwonej róży, pary rękawiczek i dwóch srebrnych pensów. W kolejnych latach hrabiowie Argyll przekazali zarząd nad zamkiem swoim dalszym kuzynom. W roku 1502 z nadania 2-ego hrabiego Argyll, – Gillespie Archibalda Campbella (przed 1465 – 1513) zarządcą zamku, z tytułem kapitana został Alexander Campbell (przed 1490 – 1513). Kapitan zamku miał utrzymywać w trakcie pokoju odział 6-ciu uzbrojonych i zdolnych do walki żołnierzy. W tym czasie zarówno król jak i hrabiowie Argyll używali zamek jako bazę wypadową podczas częstych walk ze zbuntowanymi klanami wyspiarskimi, głównie z rodem MacDonalds. W trakcie Wojen Trzech Królestw (1639 – 1651) Archibald Campbell, 8-my hrabia Argyll (1607 – 1661) zdeklarowany protestant, wystąpił przeciwko królowi Charles’owi I (1600 – 1649). Dowodzący rojalistycznymi oddziałami James Graham, 1-szy markiz Montrose (1612 – 1650) w roku 1644 podjął nieudaną próbę zdobycia zamku. W roku 1685 podczas nieudanej próby powrotu na tron Jamesa II & VII (1633 – 1701), popierający go Archibald Campbell, 9-ty hrabia Argyll (ok. 1629 – 1685) stacjonował w zamku wraz z niewielkim oddziałem. Wobec upadku powstania Archibald został wkrótce pojmany i ścięty. W tym samym czasie Dunstaffnage został podpalony przez oddział wojsk hanowerskich Williama III Orańskiego (1650 – 1702). W roku 1689 zamek ponownie jednak wrócił w ręce rodu Campbell. Dunstaffnage odegrał jeszcze niewielką rolę podczas obu powstań jakobickich (1715 i 1756/1746). Kulminacyjnym momentem było uwięzienie w zamku Flory MacDonalds (1722 – 1790), dzięki której odwadze ocalił życie książę Charles Edward Stuart (”Bonnie Prince Charles – (1720 – 1788)) – „Młodszy Pretendent”. W XVIII wieku podjęto wspomnianą wyżej przebudowę zamku. Kolejni heraldyczni kapitanowi zamku utrzymywali Dunstaffnage aż do roku 1810, kiedy to jego większa część uległa poważnym zniszczeniom podczas pożaru. Tak zwany „nowy dom” pozostał w użyciu do roku 1888, kiedy to został zamieniony w herbaciarnię dla kapitańskich gości. W tym czasie 8-my książę Argyll, George Campbell (1823 – 1900) podjął nieudaną próbę przywrócenia zamku jego dawnej świetności. Dopiero w roku 1903 budynek bramny został częściowo odnowiony. Prace naprawcze sponsorowali król Edward VII (1841 – 1910) i Andrew Carnagie (1835 – 1919) łożąc na ten cel odpowiednio 25 i 100 funtów. W roku 1908 doszło do konfliktu pomiędzy 20-ym kapitanem zamku Agnusem Campbellem (1888 – 1958), a 9-ym księciem Argyll, Johnem Campbellem (1845 – 1914). Powodem kłótni był brak zgody księcia na kapitańskie plany odnowienia zamku i zamieszkania w nim. Wyrok sądu z roku 1912 potwierdził, że pomimo prawnej przynależności warowni do księcia Argyll, heraldyczny tytuł kapitana daje mu jednak prawo do zamieszkania w zamku. Podczas I wojny światowej (1914 – 1918) kapitan spędził kilka lat w obozie jenieckim. W tym czasie zawalił się też dach „nowego domu”. Po powrocie z niewoli Angus podjął próbę naprawy zamku, lecz ostatecznie prace zostały wstrzymane. W roku 1958 za wspólną zgodą 21-ego kapitana zamku, Michaela Campbella (1919 – zm. po roku 1964) i 11-ego księcia Argyll, Iana Campbella (1903 – 1973) zamek Dunstaffnage został przekazany w opiekę państwu.

Zamek Dunstaffnage znajduje się pod opieką Historic Scotland i jest otwarty dla zwiedzających przez cały rok. W okresie od kwietnia do września codziennie w godzinach 9.30 – 17.30. W październiku codziennie od godziny 9.30 do 16.30. W okresie zimowym, od 1 listopada do 31 marca w godzinach od 9.30 do 16.30 z wyjątkiem czwartków i piątków. Ostatnie wejście na 30 minut przed zamknięciem.

Więcej informacji na stronie:
www.historic-scotland.gov.uk

Lista Kapitanów zamku Dunstaffnage:

Dugald Campbell, 1-szy Kapitan Dunstaffnage
Duncan Campbell, 2-gi Kapitan Dunstaffnage (zm.1490)
Alexander Campbell, 3-ci Kapitan Dunstaffnage (zm. 1513)
Angus Campbell, 4-ty Kapitan Dunstaffnage (zm. ok. 1537 / 1538)
Archibald Campbell, 5-ty Kapitan Dunstaffnage (zm. 1543)
John Campbell, 6-ty Kapitan Dunstaffnage (zm. 1586/1587)
Alexander Campbell, 7-my Kapitan Dunstaffnage (zm. 1619)
Archibald Campbell, 8-my Kapitan Dunstaffnage (zm. 1652)
John Campbell, 9-ty Kapitan Dunstaffnage (zm. 1677)
Alexander Campbell, 10-ty Kapitan Dunstaffnage (zm. 1687)
Angus Campbell, 11-ty Kapitan Dunstaffnage (zm. 1742)
Naill Campbell, 12-ty Kapitan Dunstaffnage (1700 – 1762)
Angus Campbell, 13-ty Kapitan Dunstaffnage (1728 – 1770)
Donald Campbell, 14-ty Kapitan Dunstaffnage (1722 – 1795)
Naill Campbell, 15-ty Kapitan Dunstaffnage (1758 – 1829)
Donald Campbell, 16-ty Kapitan Dunstaffnage (1800 – 1850)
Angus Campbell, 17-ty Kapitan Dunstaffnage (1827 – 1863)
Donald Campbell, 18-ty Kapitan Dunstaffnage (1829 – 1879)
Alexander James Henry Campbell, 19-ty Kapitan Dunstaffnage (1846 – 1908)
Angus John Campbell of Dunstaffnage, 20-ty Kapitan Dunstaffnage (1888 – 1958)
Michael Eadon Campbell, 21-szy Kapitan Dunstaffnage (1919 – zm. po 1964)

Historia rodu MacDougall została obszerniej potraktowana przy okazji opisu zamku Dunollie.