Rohallion Castle

Malowniczo położony, z pięknym widokiem na dolinę rzeki Tay, zamek Rohallion został wybudowany w XVI wieku. Niestety, do dnia dzisiejszego zachowała się jedynie podstawa tej stosunkowo niewielkiej budowli (do wysokości około 1 metra). Główny, osadzony na planie prostokąta blok warowni oryginalnie mierzył 8.3 na 6.2 metrów, przy szerokości murów liczących od 0.9 do 1.4 metra. Położone na jego przeciwległych rogach dwie niewielkie, okrągłe wieżyczki posiadały natomiast około 3.6 metrów średnicy (mury w tej części są jednak znacznie cieńsze). Otwór o szerokości około 0.9 metra, położony od wschodniej strony jest najprawdopodobniej pozostałością głównego wejścia do zamku. W ruinach zamku nie ma żadnych śladów świadczących, że budowla mogła posiadać kamienne sklepienia. Nie ma także żadnej możliwości ustalenia położenia głównych schodów. Mury warowni wyposażone były za to z pewnością w liczne otwory strzelnicze. Od strony północnej, wschodniej i zachodniej dobrze zachowały się ponadto fundamenty obronnego muru. On sam wyznaczał też niewielki dziedziniec.

Zamek pozostał w użyciu jedynie do około roku 1560. Jednak jeszcze w roku 1582 ukrywał się w nim sir William Ruthven, 1-szy hrabia Gowrie (ur. ok. 1541 – zm. 1584), poszukiwany za udział w incydencie znanym w historii Szkocji pod nazwą “Ruthven Raid”. Około roku 1919 podczas wycinki rosnących w pobliżu drzew pozwolono by część z nich spadła na ruiny zamku, co przyczyniło się do dalszych zniszczeń. W roku 1974 zachowane ruiny zostały jednak gruntownie przebudowane, czego efektem jest ich obecny wygląd. Zamek Rohallion należał do rodziny Ruthven.

Historia rodu Ruthven

Najwcześniejsza wzmianka o rodzinie Ruthven dotyczy osoby Thora Sweynssona. Wywodzący się najprawdopodobniej z rejonów Northumbrii – Thor, na przestrzeni lat 1127 i 1150 uzyskał potwierdzenie szlacheckich praw także w Szkocji. Był on ponadto świadkiem kilku królewskich statutów Davida I (1083/1085 – 1151). Dodatkowo zachował się dokument potwierdzający przekazanie przez Thora posiadłości Tranet dla na rzecz mnichów z opactwa Hollyrood w Edynburgu.

Jego syn – Sweyn Thorsson był suzerenem w okręgu Crawford, należących formalnie do potężnego królewskiego wasala Williama de Lindsay. Na przełomie lat 1188 – 1189 opuścił on jednak okolice East Lothian i osiedlił się na żyznych ziemiach Perthshire. Dokładna lokalizacja pierwotnej siedziby Swayna nie jest znana. Przyjmuje się zazwyczaj, że usytuowana była ona na miejscu zamku Huntingtower, lub też niedaleko niego. Najprawdopodobniej była to otoczona palisadą drewniana twierdza z broniącą jej dodatkowo fosą i ziemnym nasypem. Wzorem swojego ojca, Swayn przekazał mnichom z opactwa Scone posiadłość Gowrie w hrabstwie Perthshire.

Syn Sweyna – Alan Sweynsson poślubił Cecylię de Maule, córkę sir Williama Maule de Folis. Alan był lairdem Ruthven (laird w Szkocji nie jest tytułem szlacheckim, oznacza raczej posiadacza ziemskiego, właściciela zamku itp). Nazwisko „Ruthven” zostało przyjęte przez syna Alana – Waltera około roku 1234. Może mieć ono podwójne znaczenie. W pierwszej wersji wywodzi się ona od gaelickiego słowa „Ruadh” co znaczy „Red” – czyli „Czerwony”. Wedle drugiej koncepcji nazwa może być rozwinięciem słowa „rath” – „fortyfikacja ziemna”. Druga z tych nazw mogłaby mieć o tyle uzasadnienie, iż w okolicach obecnego zamku Huntingtower w czasach Cesarstwa Rzymskiego, zbudowano jedną z drewniano – ziemnych stacji sygnalizacyjnych lub wartownię. Walter poślubił Cecylię of Strathearn, córkę Gilberta, hrabiego Strathearn. Zmarł po roku 1245. Miał dwóch synów: Williama i Gilberta. Sir Gilbert Ruthven w roku 1262 zrzekł się praw do posiadłości Fowlis. Zmarł pomiędzy latami 1266 a 1279.

Pierwszym wybitnym przedstawicielem rodu był bez wątpienia drugi syn Waltera z Ruthven – William. Chociaż w roku 1291 i ponownie w roku 1296 ślubował on wierność królowi Anglii – Edwardowi I (1239 – 1307), to podczas pierwszej z Wojen o Szkocką Niepodległość (1296 – 1328) wraz z 30-oma kompanami wspomógł dzielnie Williama Wallace’a (ok. 1270 – 1305) podczas oblężenia Perth (1297 r.). W podzięce za liczne zasługi został następnie mianowany Szeryfem Perth (lub St Johnstone, jak miasto Perth było wcześniej nazywane) w roku 1313. Godność ta w rodzie Ruthven stała się od tej pory nieomal dziedziczna. Także w roku 1314 William wykazał się patriotyczną postawą, pomagając królowi Robertowi Bruce (1274 – 1329) w zdobyciu zamku Jedburgh w regionie Borders.

Syn Williama – sir Walter Ruthven of that Ilk („of that Ilk”, czyli „z tego rodu”) na przełomie lat 1303 a 1304 złożył hołd królowi Anglii – Edwardowi I. Następnie przeszedł jednak na stronę Roberta Bruce’a. Walter zmarł przed rokiem 1330. Syn Waltera – William zmarł na Wielkanoc 1346 roku.

Kolejny z rodu – William Ruthven zmarł przed 25 czerwcem 1376 roku.

Sir William Ruthven of that Ilk walczył w wygranej z Anglikami bitwie pod Otterburn w sierpniu 1388 roku (5 lub 19 w zależności od źródeł), jako jeden z liderów szkockiej armii. Pełnił ponadto funkcję szeryfa Perth w roku 1394. Zmarł po roku 1396.

Syn Williama – sir William Ruthven of that Ilk w latach 1424 – 1427 przebywał w Anglii jako zakładnik – poręczyciel okupu za króla Jamesa I (1394 – 1437).

Sir John Ruthven of that Ilk w roku 1444 pełnił funkcję szeryfa Perth. Zmarł około roku 1454.

Sir Patrick Ruthven of that Ilk poślubił nieznaną z imienia córkę sir Thomasa Craunstouna of that Ilk. W roku 1444 pełnił nominalną funkcję szeryfa Perth (faktycznie był nim jego ojcem John). Zmarł po roku 1461.

Kolejnym wyróżniającym się członkiem rodu był William Ruthven, który z rąk króla Jamesa III 29 stycznia 1487 roku został mianowany 1-ym Lordem Ruthven. W roku 1471 pełnił funkcję (już heraldyczną w rodzie) szeryfa Perth. W styczniu 1483 lub 1484 roku William został pasowany na rycerza. 11 czerwca 1488 roku walczył u boku króla Jamesa III w bitwie pod Sauchieburn. W sierpniu 1513 roku dołączył do królewskiej rady. Był strażnikiem młodego króla Jamesa V (1512 – 1542). Zmarł w roku 1528. Pomiędzy jego synów Williama i Johna rozparcelowano posiadłość Huntingtower w roku 1480.

Prawnym sukcesorem po śmierci 1-ego Lorda w roku 1528 został jego wnuk William. Stało się to w związku ze śmiercią naturalnego spadkobiercy, Williama – Panicza Ruthven (przed 1480 – 1513) w bitwie pod Flodden 9 września 1513 roku. Sir William Ruthven urodzony około roku 1510 był kolejnym z rodu burmistrzem miasta Perth. W roku 1539 pełnił funkcję Nadzwyczajnego Lorda Sesji (parlamentu). W roku 1542 został członkiem królewskiej rady, a w roku 1546 Lordem Tajnej Pieczęci (Privy Seal – piąty w hierarchii Wielkich Urzędników Państwowych). Poprzez małżeństwo z Janet, Lady Dirleton – najstarszą córką Patricka, 5-ego Lorda Haliburton, poszerzył rodzinne dobra o słynny zamek Dirleton. Zmarł przed 29 października 1552 roku

3-ci Lord Ruthven – Patrick (od 1552 r.) stał się jednym z liderów Reformacji Protestanckiej w Szkocji. Patrick był dwukrotnie żonaty. Wpierw z Janet Douglas, córką Archibalda Douglasa, 6-ego hrabiego Douglas of Angus (ok.1490 – zm. w styczniu 1556 lub 1557). Następnie z Lady Janet Stewart, córką Johna Stewarta, 2-ego hrabiego Atholl (po 1475 – 1521). Tytuł 3-ego Lorda Ruthven przejął w roku 1552. Następnie przejął tytuł 7-ego Lorda Dirletoun. W roku 1553 stał się członkiem królewskiej rady. Pełnił dodatkowo heraldyczne funkcje szeryfa i burmistrza Perth. W marcu 1558 roku został mianowany Strażnikiem Middle March (March – tereny przygraniczne z Anglią). Za jego rządów w zamku Huntingtower w roku 1565, gościła podczas miesiąca miodowego królowa Maria Stuart (1542 – 1578) wraz z mężem, Henrym Stewartem, Lordem Darnley’em (1545 – 1567). Nie przeszkodziło to Patrickowi w wzięciu udziału w mordzie prywatnego sekretarza królowej – Davida Riccio (ok.1533 – 1566) już następnego roku. Riccio został zamordowany w edynburskim pałacu Holyrood 9 marca 1566. W konsekwencji tej zbrodni 3-ci Lord Ruthven uciekł do Newcastle i tam zmarł po 2 miesiącach, dnia 13 maja 1566 roku.

Najstarszy syn Particka – sir William Ruthven, 4-ty Lord Ruthven, 8-my Lord Dirletoun (od 13 maja 1566 roku) także brał udział w morderstwie Riccia, lecz powrócił do Szkocji już w rok później. 24 lipca 1567 wraz z Patrickiem Lindsay, 6-tym Lordem Lindsay of the Byres (1512 – 1589), odwiedził uwięzioną w zamku Loch Leven – Marię Stuart i zmusił ją do abdykacji na rzecz syna. Tegoż samego roku wziął też udział w koronacji Jamesa VI (1566 – 1625) na Króla Szkocji. W roku 1571 został mianowany Skarbnikiem Szkocji. W roku 1578 pełnił rolę Nadzwyczajnego Lorda Sesji. W tym samym roku został Lordem Strażnikiem Marches i członkiem królewskiej rady. 23 sierpnia 1581 roku William – 4 Lord Ruthven otrzymał z rąk króla Jamesa VI godność 1-ego hrabiego Gowrie. Do nowo powstałego hrabstwa włączono dodatkowo ziemie opactwa Scone. Z jego osobą łączy się także wydarzenie w historii Szkocji zwane: „The Ruthven Raid” („najazd Ruthvena”). U źródła słynnego porwania Jamesa VI przez grupę możnych pod wodzą Williama, 4 Lorda Ruthven, 1-ego hrabiego Gowire, leżała chęć odsunięcia młodego króla od jego prokatolickich doradców: Esme Stewarta, 1-ego księcia Lennox (1542 – 1583) i Jamesa Hamiltona, 3-ego hrabiego Arran (ok.1537 – 1609). W sierpniu 1582 roku 16-to letni król, bawiący na polowaniu w okolicach Atholl, został zaproszony (w drodze powrotnej do Edynburga) do odwiedzenia zamku Ruthven. Następnego ranka po przybyciu do niego (tj. 23 sierpnia) został jednak uwięziony. James VI pozostał w niewoli przez następne 10 miesięcy. Pod naciskami Ruthvena zobowiązał się do zdymisjonowania swych doradców (Esme Stewart – wygnany ze Szkocji, nigdy już do niej nie powrócił. James Hamilton został uwięziony w Kinniel House w Bo’Ness). Faktycznym władcą Szkocji przez okres uwięzienia Jamesa pozostał więc Lord Ruthven. W tym czasie zapewnił on Prezbiterianom pełnię władzy w państwie. Jego staraniem także doszło do osłabienia sojuszu Szkocji z Francją i jednoczesnego zbliżenia z Anglią. Jamesowi VI udało się uciec dopiero w czerwcu 1583 roku (przy wydatnej pomocy brata hrabiego Arran, sir Williama Stewarta) i zyskać schronienie w zamku St Andrews. Mimo, że początkowo król wybaczył Ruthvenowi swoje porwanie, wobec jego nieustającego spiskowania, nakazał mu opuszczenie Szkocji. Nie zostało mu to jednak dane. Tuż przed samym wyjazdem, ukrywający się wcześniej w zamku Rohallion – Ruthven został pojmany w porcie Dundee przez wspomnianego Williama Stewarta i dostarczony na zamek w Stirling. Tam, po krótkim procesie został oskarżony o zdradę stanu i ścięty dnia 2 maja 1584 roku. Posiadłości Ruthvena zostały włączone do Korony. W roku 1586 król odrestaurował tytuł hrabiego Gowrie, nadając go najstarszemu synowi Williama – Jamesowi Ruthven (1575 – 1588). W wyniku śmierci Jamesa dwa lata później ( w wieku zaledwie 14 lat), tytuł 3-ego hrabiego Gowrie przypadł jego młodszemu bratu – Johnowi (1577 – 1600). Był on, jak ówczesne standardy człowiekiem bardzo wykształconym. Studiował nauki przyrodnicze i chemię na uniwersytetach w Edynburgu i Padwie (gdzie wciąż jest uznawany za jednego z 40 najlepszych studentów w historii). Ten prawdziwy człowiek Renesansu zginął jednak w tajemniczych okolicznościach, rychło po swoim powrocie z Włoch. Wydarzenie to w historii nosi nazwę – The Gowrie Conspiracy (Konspiracja Gowrie’go). Wedle oficjalnej (królewskiej) wersji tego zdarzenia, 5 sierpnia 1600 roku, do polującego niedaleko pałacu Falkland króla, przybył młodszy brat Johna Ruthven – Alexander (po 1577 – 1600) z informacją o pojmaniu tajemniczego posłańca przewożącego ogromną ilość złota. Wedle słów Alexandra pieniądze te miały posłużyć przy spisku katolików. Po przybyciu do nieistniejącego już Gowrie House w Perth, gdzie rzekomy jeniec miał się znajdować, król zorientował się, że faktycznie cała historia była tylko sprytnie wymyśloną zasadzką. Pamiętając poprzednie uwięzienie, tym razem król zareagował błyskawicznie. Krzycząc z okna zaalarmował towarzyszących mu możnych, m.in. Ludovica Stewarta, 2-ego księcia Lennox (1574 – 1624) czy Johna Erskine 2-ego hrabiego Mar (ok.1558 – 1634). Po krótkotrwałej walce obaj bracia Ruthven zostali zabici. Król uszedł cało z tej dość dziwnej przygody. Ta, nie do końca jasna historia, przyczyniła się wkrótce do powstania wielu sprzecznych ze sobą teorii. Czy faktycznie kolejny z rodu Ruthven chciał pojmać lub nawet zamordować króla, czy to raczej James VI postanowił do końca rozprawić się z wroga mu rodziną? Odpowiedzi na to pytanie niestety już raczej nie poznamy. Wiadomym jest jedynie, iż ciała obu braci zostały zabrane do Edynburga, gdzie … postawiono je przed sądem i skazano za zdradę! Następnie zwłoki zostały kolejno powieszone, utopione i poćwiartowane. Ich części zaś, wywieszono publicznie w Edynburgu, Stirling, Dundee i Perth. Równoczesną decyzją Parlamentu nazwisko Ruthven zostało zlikwidowane, a ich godło usunięte z Herbarza (Book of Arms) Szkocji. Wszyscy żyjący członkowie rodu zostali pozbawieni wszelkich honorów, posiadłości i możliwości pełnienia jakiejkolwiek funkcji publicznej.

Tytuł hrabiego Gowrie został odrestaurowany w roku 1945 dla Alexandra Hore – Ruthvena, 1-ego barona Gowrie (1872 – 1955). Alexander Hore – Ruthven był potomkiem Thomasa Ruthvena (wnuka Alexandra, młodszego syna Williama, 2-ego Lorda Ruthven), założyciela linii rodu Ruthven of Freeland. Po śmierci ojca tytuł 2-ego hrabiego Gowrie otrzymał Alexander Patrick Greysteil Ruthven, 2-gi hrabia Gowrie urodzony 26 listopada 1939 roku. Alexander Patrick był politykiem partii Konserwatywnej. Po zakończeniu kariery politycznej wrócił do pisarstwa.