Pittarthie Castle

 
Oryginalny zamek Pittarthie przyjmował postać niewielkiej i prawie równobocznej w planie wieży  mieszkalno – obronnej. Jej wymiary wynosiły 7.9 na 7.6 metrów. Następnie, w połowie XVII wieku, w oparciu o jej północno – wschodni narożnik zostało wybudowane kolejne, nieco też większe skrzydło mieszkalno – gospodarcze. Wymiary tego budynku wyniosły z kolei 13.1 na 8.8 metrów. Wraz z dodaniem ulokowanej na styku obydwu budynków (od strony południowo – wschodniej) wysokiej, wieżyczki schodowej (o wymiarach 3.9 na 3.9 metrów) oraz kolejnej, niewielkiej dobudówki (od strony północno – zachodniej) zamek Pittarthie przyjął wreszcie swoją ostateczną formę.
Dostęp do jego wnętrza prowadzi przez wąskie wejście, ulokowane w parterowej części wieżyczki schodowej (od strony południowej). Jego podstawową ochronę stanowiły dwie paszczowe ambrazury. Pierwsza z nich została osadzona w dolnej części południowej ściany tego budynku. Druga znajduje się natomiast pod zamurowanym już oknem, ulokowanym we wschodniej ścianie skrzydła południowo – zachodniego (czyli oryginalnej wieży). Kolejnym zabezpieczeniem wejścia były najprawdopodobniej podwójne, odpowiednio wzmocnione drzwi. Wewnętrzne zostały dodatkowo wyposażone w boczną, zapewne dębową sztabę. Ta, została osadzona w głębokiej i długiej wnęce, w grubości południowej ściany głównego bloku.
Z położonego tuż za wspomnianym wejściem niewielkiego pasażu, można było się dostać zarówno ulokowanej na parterze skrzydła południowo – zachodniego kuchni, jak i poprzez spiralne schody (o średnicy ok. 2.5 metrów) na wyższe poziomy całego zamku.
Równoboczną w planie (5.5 na 5.5 metrów) kuchnię tradycyjnie przykrywało kolebkowe sklepienie. Szczęśliwie, przetrwało ono w całości do współczesnych czasów. Najważniejszy element kuchni, czyli sporych rozmiarów palenisko z łukowatym nadprożem zostało ulokowane jej w północnej części. W nim, dodatkowo znalazły się też, niestety już prawie całkowicie zniszczony, owalny piekarnik (w części wschodniej) oraz otwór ściekowy (obydwa w części zachodniej). W samym centrum zachodniej ściany tego pomieszczenia została ponadto osadzona kamienna rynna, którą niegdyś z zewnątrz dostarczano do kuchni świeżą wodę.
Całkowicie już zablokowane przejście, widoczne w centralnej części ściany południowej, mogło pełnić rolę głównego wejścia do oryginalnej wieży. Najprawdopodobniej w połowie XVII wieku, w momencie budowy nowego skrzydła zamku, zostało ono jednak częściowo zamurowane. Następnie, w jego środkowej części umieszczono niewielkie okienko oraz kolejną paszczową ambrazurą. Z czasem, także i te zostały jednak zamurowane. Na prawo od tego przejścia (w kierunku zachodnim) znajduje się także sporych rozmiarów półka ścienna. Kolejna tego typu nisza została umieszczona w ścianie zachodniej, pomiędzy wspomnianą rynną i paleniskiem. Drugie z kolei okno kuchni wraz z ambrazurą chroniącą wejście w wieżyczce schodowej zostało osadzone w ścianie wschodniej.
W parterowej części głównego bloku mieściły się dwa lub trzy typowe pomieszczenia gospodarcze. Z uwagi jednak, że ta część zamku jest w całości zasypana gruzem oraz ziemią, to odtworzenie jej oryginalnego wyglądu, przynajmniej w chwili obecnej, jest raczej niewykonalne. Z pewnością jednak pomieszczenia te przykryte były kolebkowymi sklepieniami. Od zewnętrznej strony zamkowych murów można ponadto dostrzec liczne otwory strzelnicze oraz niewielkie, zamurowane już niestety okienka, stanowiące niegdyś istotne elementy tych pomieszczeń.
Hall, najbardziej reprezentacyjna sala zamku Pittarthie, mieścił się na pierwszym piętrze głównego (północno – wschodniego) bloku. Jego wymiary wynosiły 11.3 na 6.7 metrów. Dostęp dziennego światła zapewniało tej komnacie, aż 5 sporych rozmiarów okien. Dość nietypowo, pod jednym z nich, ulokowanym od strony zachodniej, została umieszczona kamienna misa wraz z otworem ściekowym. Pozostałe okna zostały z kolei wyposażone w okrągłe, pistoletowe otwory strzelnicze. Dwa z nich (południowe) zostały ponadto ozdobione rzeźbionymi nadprożami. Na jednym z nich (położonym od strony wschodniej) widnieją inicjały oraz herb Williama Bruce’a of Pittarthie. Widoczna wśród nich data „1653”, odnosi się do momentu przebudowy całego zamku. Pomieszczenie hallu ogrzewały ponadto dwa kominki. Większy z nich został ulokowany w centralnej części ściany południowej. Drugi osadzono w ścianie wschodniej, w pobliżu jednego z wspomnianych okien. Innym wyposażeniem hallu były też dwie ścienne nisze. Zostały one umieszczone dokładnie naprzeciwko siebie, w ścianach południowej i północnej. W pobliżu północno – wschodniego narożnika tego pomieszczenia mieściła się z kolei dodatkowa klatka schodowa. Dawała ona dostęp do ulokowanych na drugim piętrze głównego hallu prywatnych komnat. Także ona została wyposażona w niewielkie okienka oraz typową ambrazurę pistoletową. W południowo – zachodnim narożniku hallu znajduje się natomiast przejście do wspomnianej wcześniej północno – zachodniej dobudówki. W mieszczącym się w niej, bardzo wąskim pokoju serwisowym mogły być przechowywane posiłki tuż przed ich podaniem na stół w hallu. Dostęp dziennego światła zapewniały w nim dwa wysokie i dość wąskie okna. Poniżej nich zostały ponadto osadzone kolejne ambrazury pistoletowe. Na drugim piętrze tego budynku znajdowała się dodatkowa komnata mieszkalna.
Na pierwszym piętrze skrzydła południowo – zachodniego mieścił się salon – prywatna komnata lorda. Podobnie jak w przypadku położonej poniżej kuchni, pomieszczenie to mierzyło 5.5 na 5.5 metrów. Dostęp dziennego światła zapewniały mu natomiast trzy okna. Skierowane były one w strony południową, wschodnią i zachodnią. Jedyny, raczej niewielki kominek został natomiast osadzony w centralnej części ściany południowej. Z kolei, w obydwu narożnikach ściany północnej zostały umieszczone garderoba (w narożniku wschodnim) oraz latryna (w narożniku zachodnim). Ta ostatnia wyposażona była w wąskie okienko. Pod nim została ponadto umieszczona kolejna ambrazura pistoletowa.
Prawie identyczny był także układ komnaty z drugiego piętra tego skrzydła zamku. Tak samo posiadała ona trzy okna (skierowane w strony południową, wschodnią i zachodnią), kominek (w ścianie południowej) oraz latrynę i garderobę (w narożnikach ściany północnej).
Na drugim piętrze głównego bloku mieściły się natomiast dwie lub nawet trzy prywatne komnaty. W większości służyły one jako sypialnie lorda i jego najbliższej rodziny. Niestety, tak jak w przypadku parterowej części tego skrzydła, tak i ta kondygnacja jest zbyt zniszczona, by móc wiernie odtworzyć jej oryginalny wygląd. Z pewnością jednak komnaty położone od stron wschodniej i zachodniej wyposażone były w niewielkie kominki. Te, wciąż można podziwiać na zachowanych w niezłym stanie schodkowych szczytach tego budynku.
Prywatna komnata zwieńczała także wieżyczkę schodową. Nie jest jednak wykluczone, że pełniła ona jednocześnie funkcję stróżówki. Dodatkowe pomieszczenia mieszkalne mogły znajdować się także na poddaszach obydwu skrzydeł. W tym przypadku wykorzystywane były one przez zamkową służbę.
Pittarthie posiadał ponadto otoczony kamiennym murem, równoboczny dziedziniec. Położony był on od południowo – zachodniej strony zamku i posiadał wymiary 42 na 42 metrów.

 
Historia Pittarthie Castle

Pierwotnie, posiadłość Pittarthie stanowiła własność arcybiskupów St Andrews. Dopiero w XVI wieku przeszła ona na własność rodu Monypennys of Pitmilly. Budowniczym oryginalnej wieży Pittarthie był natomiast James Monypenny of Pitmilly (zm. 1683). Datę jej powstania określa się na rok ok. 1580.
Osiemnaście lat później, w roku 1598, „ziemie Pittarthie wraz z innymi, włączając w to fortalicję, dwór, etc… którymi wcześniej w imieniu Arcybiskupa St Andrews zarządzał James Monypenny of Pitmelie” zostały przejęte przez Andrew Logana of Easter Granton. Następnie i najprawdopodobniej przez krótkie okresy czasu ziemie te znalazły się także w posiadaniu rodzin Murrays i Borthwick. Wreszcie, w roku 1636 lub 1644 Pittarthie została wykupiona przez ród Bruces of Kinross. W roku 1653, jej ówczesny zarządca William Bruce of Pittarthie (faktycznym właścicielem pozostawał jego ojciec – Andrew Bruce), gruntownie przebudował oryginalną wieżę. Z jego inicjatywy powstało wówczas całe skrzydło północno – wschodnie, wieżyczka schodowa oraz tzw. dobudówka północno – zachodnia.
Pittarthie pozostała własnością Bruce’ów, aż do pierwszej połowy XVIII wieku. Wówczas, ze względu na ich udział w I-szym Powstaniu Jakobickim (w roku 1715) wszystkie ich ziemie i tytuły zostały skonfiskowane przez Koronę. Następnie zamek wraz z okolicznymi posiadłościami zostały wykupione przez ród Cunninghams of Glencairn. W pierwszej połowie XIX wieku, na podstawie kontraktu małżeńskiego Robiny – jedynej córki i spadkobierczyni Roberta Cunninghama z George’m Francisem Hannay, Pittarthie przeszła na własność rodu Hannay. Niedługo później George Hannay, zmienił swoje nazwisko na Hannay Cunningham. W roku 1867, jego urodzony w roku 1824 syn – George Hannay Cunningham – przejął na własność posiadłość Kingsmuir Estate. Być może po tym właśnie wydarzeniu zamek Pittarthie został ostatecznie opuszczony. Już w roku 1882 został on opisany jako „pozbawiona dachów ruina w północno – zachodniej części parafii Dunino, częściowo bardzo stara… częściowo z roku 1653. Jej najstarszą część stanowi duża, kwadratowa w planie wieża z sklepioną piwnicą.”
Pod koniec ubiegłego stulecia, obecny właściciel Pittarthie, podjął pewne prace w celu jego obudowy. Niestety, ostatecznie ograniczyły się one w większości do usunięcia, porastającego zamkowe mury, bluszczu.