Scotstarvit Tower

Scotstarvit Tower jest ciekawą i co ważniejsze wręcz idealnie zachowaną szkocką wieżą mieszkalno – obronną. Ulokowana została ona na planie litery „L”. Datę jej powstania określa się natomiast na koniec XV wieku.
Wymiary jej głównego, prostokątnego w planie bloku wynoszą 10.1 na 8.2 metry. Przystające do jego  wschodniego narożnika skrzydło mierzy z kolei 4 na 2.1 metry. Szerokość ścian tej budowli (u podstawy) waha się do 1.8 do 2.1 metrów. Jej wysokość natomiast, do górnej krawędzi parapetu wynosi około 15.2 metrów. Ta sama wysokość liczona już do szczytu dwuspadowego dachu mierzy około 19.8 metrów.
Wieża Scotstarvit mieści też trzy główne kondygnacje. Z uwagi jednak, że każda z nich dodatkowo podzielona jest na półpiętra, to ogólną liczbę jej pomieszczeń określa się na sześć. Dwie dolne z rzeczonych kondygnacji zostały przy tym wyposażone w tradycyjne kolebkowe sklepienia. Same półpiętra oddzielone były już od siebie drewnianymi stropami.
Jedyne, łukowate wejście do wieży ulokowane zostało u podstawy południowo – wschodniej ściany głównego bloku. Od prawej strony (północno – wschodniej) osłania je dodatkowo skrzydło wschodnie. W tym, osadzone zostały również spiralne schody, zapewniające komunikację pomiędzy wszystkimi piętrami Scotstarvit.
Mieszczący się tuż za wejściem niewielki przedsionek zapewniał dostęp zarówno do parterowego pomieszczenia wieży, jak i do wspomnianej klatki schodowej. Najniższe z pomieszczeń głównego bloku pełniło zapewne funkcję spiżarni. Jego jedynym wyposażeniem są zaledwie dwa, szczelinowe okienka. Skierowane zostały one w strony południowo – zachodnią i północno – wschodnią. Kolejny tego typu otwór osadzony został również na północno – wschodnim, parterowym odcinku klatki schodowej.
Antresola w parterowej części głównego bloku służyła najprawdopodobniej jako magazyn. Dostęp dziennego światła zapewniały jej również dwa, niedużych też rozmiarów okna. Podobnie umieszczone zostały one w ścianach północno – wschodniej i południowo – zachodniej. Obydwie również wyposażone są w boczne, kamienne ławy. We wschodnim narożniku tego pomieszczenia znajduje się ponadto przejście łączące je z klatką schodową.
W dolnej części pierwszego piętra wieży ulokowany był hall. Komnata ta wyposażona została w trzy okna. Skierowane są one w strony północno – wschodnią, południowo – zachodnią i południowo – wschodnią. Podobnie też, jak miało to miejsce w przypadku magazynu, wyposażone zostały w kamienne, boczne ławy. Kominek tego pomieszczenia został z kolei osadzony w centralnym punkcie ściany południowo – zachodniej. Dodatkowo, w północnym narożniku tej komnaty umieszczona została niewielka latryna. Po przeciwnej, wschodniej stronie, znajduje się przejście do klatki schodowej. Obecnie w hallu można też podziwiać relikty oryginalnych paneli herbowych.
Na tym samym poziomie, w grubości północno – wschodniej ściany, osadzony został ponadto wąski zakamarek. Dostęp do niego był jednak możliwy tylko z klatki schodowej. To maleńkie, dość niezwykłe pomieszczenie wyposażone zostało w dwa szczelinowe okienka. Jedno z nich skierowane jest na zewnątrz, w kierunku północno – wschodnim. Kolejne, prowadzi do wewnątrz, w stronę hallu. Pod nim, umieszczona została również kamienna misa i rynna ściekowa.
Antresola pierwszego piętra wieży, tak jak to miało miejsce również w magazynie, przykryta jest kolebkowym sklepieniem. Dostęp dziennego światła zapewniają temu pomieszczeniu dwa okna: południowo – zachodnie i północno – wschodnie. Jej niewielki kominek osadzony został w pobliżu zachodniego narożnika. Przejście do klatki schodowej, tak jak i w pozostałych przypadkach, znajduje się we wschodnim narożniku tej komnaty.
Dwa ostatnie pomieszczenia drugiego piętra wieży pełniły funkcje typowo mieszkalne. Z pewnością też ich oryginalny wygląd znacznie różnił się od obecnego. Wciąż zatem, w połowie wysokości ich południowo – wschodniej ściany, można dostrzec relikty dwóch zamurowanych okien. Tym samym, dolne z tych pomieszczeń w ogóle pozbawione jest tego typu elementów. Jego jedynym wyposażeniem pozostał więc wyposażony w ciekawe łukowate nadproże kominek. Osadzony jest on w centralnej części ściany południowo – zachodniej. Druga z tych komnat faktycznie mieści się na przykrytym stromym, siodłowym dachem, poddaszu wieży. Dostęp dziennego światła zapewnia jej zaledwie jedno, sporych za to rozmiarów okno. Skierowane zostało ono w stronę południowo – wschodnią. Bez wątpienia jest ono również późniejszym dodatkiem. Relikty dwóch kolejnych, szczelnie już zamurowanych okien, można zatem dostrzec w ścianach południowo – zachodniej i północno – wschodniej. Z kolei, niezbyt estetyczne, ceglane palenisko umieszczone w centralnej części ściany północno – wschodniej jest już współczesnym dodatkiem. Oryginalnie w tym miejscu znajdował się zatem przepięknie ozdobiony kominek. Ten, szczęśliwie zachował się do naszych czasów i obecnie stanowi wyposażenie pobliskiego dworu Hill of Tarvit.
Wokół wspomnianego wcześniej poddasza tradycyjnie poprowadzony jest chodnik straży. On sam, osłonięty jest z kolei kamiennym, wysuniętym nieco poza lico głównego muru, parapetem.
Jak łatwo można to dostrzec, żadne z pomieszczeń wieży Scotstarvit nie pełniło funkcji kuchni. Na tej podstawie przyjmuje się więc, że ta mieściła się w oddzielnym budynku. W jej otoczeniu oryginalnie znajdowały się i inne pomieszczenia gospodarcze, np. stajnia, piekarnia, warsztaty czy dodatkowe magazyny. Nie można przy tym wykluczyć, że wszystkie one otoczone były też obronnym murem. Trzeba jednak przy tym zaznaczyć, że choć wieża Scotstarvit nie różni się zbytnio od innych tego typu szkockich budowli mieszkalno – obronnych, to jednak w jej przypadku o wiele ważniejsze okazały się kwestie związane z komfortem jej mieszkańców, niż obronne. Świadczyć o tym może całkowity wręcz brak w jej murach typowych otworów strzelniczych. Oczywiście w przypadku ewentualnego zagrożenia funkcję ambrazur mogły jednak pełnić równie nieliczne, co i niewielkie okna tej wieży. Podobnie można było też wykorzystać nietypowe, okrągłe otwory umieszczone w narożnikach rzeczonego parapetu. Przykryty stożkowatym daszkiem, tzw. cap-house wieńczący klatkę schodową, z uwagi na swoje cztery niewielkie okienka mógł z kolei pełnić funkcję stróżówki. Ponad jego wejściem umieszczony został ciekawy panel herbowy. Wśród jego dobrze zachowanych detali można dostrzec godło sir Johna Scotta of Scotstarvert (of Knightspottie, ur. ok. 1585 – zm. 1670) i jego żony Agnes Drummond, siostry znanego szkockiego poety Williama Drummonda of Hawthornden (1585 – 1649). Widoczna poniżej data „1627” odnosi się zapewne do momentu przebudowy wieży.

Historia Scotstarvit Tower

Posiadłość Tarvert pierwotnie należała do rodu Inglis. Wiadomym przy tym jest, że sama wieża wybudowana została w drugiej połowie XV wieku. Z pewnością istniała ona już w roku 1475. Następnie, na przełomie lat 1550 i 1579, również przez nich została ona gruntownie przebudowana.
W roku 1611 sir Alexander Inglis of Inglis sprzedał Tarvert dla sir wspomnianego Johna Scotta of Knightspottie. On też niedługo potem przemianował jej nazwę na Scotstarvert (Scotstarvit). Sir John jako utalentowany prawnik i urzędnik pełnił zarówno funkcję naczelnika szkockiego sądu cywilnego, jak i następnie przewodniczącego sądu wyższego (Court of Session). To właśnie dzięki temu społecznemu awansowi, jak i oczywiście wiążących się z tym gratyfikacji był on w stanie wykupić ziemie i warownię Inglisów. Przebudował ją też do obecnej formy w roku 1627.
Swoją główną sławę sir John zawdzięcza jednak talentowi pisarskiemu. Co ciekawe jednak, jego najsłynniejsze dzieło, czyli satyra „The Staggering State of Scottish Statesmen” została wydana dopiero w roku 1754, a więc ponad osiemdziesiąt lat po jego śmierci. Scotstarvit Tower pozostała w rękach jego potomków do roku 1776. W tym też roku (dnia 24 stycznia) zmarł ostatni męski przedstawiciel rodu major – generał John Scott of Scotstarvit. Jego najstarsza córka sprzedała wówczas całą posiadłość dla Oliviera Gourlaya of Craigrothie (1740 – 1819). On z kolei, niedługo później, odstąpił ją pułkownikowi Jamesowi Balfour Wemyss. Z rąk tego natomiast, w roku 1904, wykupił ją zamożny producent juty z Dundee – Frederick Bower Sharp (zm. 1932). Wkrótce też zatrudnił on słynnego szkockiego architekta Roberta Lorimera (1864 – 1929) do budowy wspomnianego wyżej dworu Hill of Tarvit. Wydaje się, że wtedy właśnie wieża Scotstarvit została ostatecznie opuszczona.
Po śmierci Fredercika B. Sharpa w roku 1932 prawnym właścicielem obydwu tych rezydencji, jak i okolicznych ziem, został jego syn Hugh Sharp (1897 – 1937). Niestety, zaledwie pięć lat później, dnia 10 grudnia 1937 roku, zginął on w katastrofie kolejowej na stacji Castlecary. Wraz z nim śmierć poniosło wówczas kolejnych 34 osób. Po tej tragedii Hill of Tarvit i oczywiście Scotstarvit Tower stały się własnością jego matki Beatrice Sharp (zm. 1946). Zaledwie dwa lata po jej śmierci, w roku 1948, na nowotwór zmarła także Elizabeth Sharp, siostra Hugha. Jako ostatnia przedstawicielka rodu Sharp, w swoim testamencie, zapisała ona wszystkie rodzinne dobra państwowej organizacji National Trust for Scotland. Pozostają one własnością „Funduszu na rzecz Szkocji”, aż do dnia dzisiejszego. Pomimo tego, Scotstarvit Tower pozostaje faktycznie pod opieką kolejnej państwowej organizacji, czyli Historic Scotland.

Scotstarvit Tower można podziwiać z zewnątrz o każdej rozsądnej porze. Wnętrze tej pięknej budowli jest udostępniane (bezpłatnie) od 1 kwietnia do 31 października, w godzinach 9.30 do 17.00. Klucz do niej można odebrać w pobliskim domku. W innym przypadku należy się skontaktować z pracownikami NTS w Hill of Tarvit, bądź osobiście je tam odebrać.

Więcej informacji można uzyskać na stronach: www.historic-scotland.gov.uk oraz www.nts.org.uk lub pod numerami telefonu (+44) 01334 653127 oraz 0844 493 2184