Carleton Castle

Carleton Castle, dość typowa szkocka wieża mieszkalno – obronna została wybudowana w XV wieku.
Jej masywny, pięciokondygnacyjny budynek został ulokowany na planie prostokąta o wymiarach około 9.5 na 7.6 metrów. Szerokość jego ścian dochodzi do 1.8 metra.
Oryginalne wejście zostało ulokowane na pierwszym piętrze elewacji północnej (bliżej północno – wschodniego narożnika wieży). W tej sytuacji dostęp do niego był jedynie możliwy dzięki, łatwym do usunięcia w przypadku zagrożenia, drewnianym schodom.
Dalej, z przylegającego do wejścia niewielkiego przedsionka, można się było dostać zarówno do ulokowanego na tym samym poziomie głównego hallu, jak i poprzez bardzo wąskie, poprowadzone wewnątrz murów południowo – wschodniego narożnika budynku – schody, do jego parterowej części.
Wydaje się, że oryginalnie wyposażona w kolebkowe sklepienie piwnica służyła jednocześnie jako kuchnia i spiżarnia. Podobne, beczkowe sklepienie posiadał także wspomniany wyżej hall.
Kolejne piętra mieściły zapewne prywatne komnaty i sypialnie lairda zamku i jego najbliższej rodziny. Kwatery służby mogły się z kolei znajdować na dwuspadowym strychu.
Dostęp do tych kondygnacji był możliwy z poziomu hallu, dzięki spiralnym schodom, osadzonym w górnej części północno – wschodniego narożnika wieży. Niestety ta część zamku jest obecnie całkowicie zniszczona. W jej miejscu, w XIX wieku wybudowano niezbyt wysoki narożny mur z nowym, parterowym wejściem.
Carleton jest wyposażony w raczej niewielkie i nieliczne okienka. Największe z nich (okno hallu) jest widoczne na poziomie pierwszego piętra elewacji północnej. Podobne, położone od południowej strony zostało w pewnym okresie całkowicie zamurowane.
Do dnia dzisiejszego zachowały się także niewielkie fragmenty otaczającego niegdyś wieżę kurtynowego muru. Nie jest wykluczone, że na jego rogach były umieszczone okrągłe wieżyczki strażnicze.

Historia Carleton Castle

Posiadłość Carleton, należała do rodu Cathcarts od czasów króla Roberta I Bruce (ur. 1274 – zm. 1329). Formalny akt jej nadania dla sir Alana de Cathart został podpisany przez Bruce’a w roku 1324. Kolejne potwierdzenie praw własności Carleton dla sir Reginalda Cathart wystawił w roku 1386 król Robert II Stewart (1316 – 1390).

Pierwsza wzmianka o nazwisku Cathart (w wersji Kethcart) pochodzi z lat panowania króla Williama I Lwa (ok. 1143 – 1214).
W roku 1178 Reginaldus de Kethcart (zm. przed 1200), wraz z Alanem synem Waltera potwierdził zwierzchność klasztoru Paisley nad kościołem w Kethcart.
Jego syn – William de Kethcart był świadkiem wymiany ziem Knoc, własności Dungallusa de Levenax na posiadłość Walkinshaw, wcześniej własności opactwa Paisley. Wymianę tą potwierdził także jego syn – Alan de Cathcart na przełomie lat 1199 i 1200.
Kolejny z rodu, syn Alana – Alan de Cathcart w roku 1234 potwierdził rezygnację sędziego Levenax’a z ziem Culbethie i przekazanie ich na rzecz opata i konwentu Paisley. W roku 1240 złożył także podpis pod aktem sir Waltera Stewarta (ok. 1198 – 1246), 3-ego High Stewart of Scotland, dotyczącego potwierdzenia praw sir Adama de Fullarton do posiadłości Fullarton. Jego syn – William de Cathcart był jednym z szkockich baronów, którzy w roku 1296 złożyli przysięgę wierności królowi angielskiemu – Edwardowi I (1239 – 1307).
Z kolei jego syn – sir Alan de Cathcart wiernie stał u boku Roberta Bruce w jego walce o niepodległość Szkocji. Sir Alan brał między innymi udział w bitwie pod Loundoun Hill dnia 10 maja 1307 roku, podczas której pozostający w mniejszości Szkocji odnieśli świetne zwycięstwo nad angielskimi wojskami dowodzonymi przez Aymera de Valence, 2-ego hrabiego Pembroke (ok. 1275 – 1324). W roku 1308 wraz z sir Edwardem Bruce (ok. 1280 – 1318) dowodził jedynie pięćdziesięcioosobowym oddziałem konnym, który działając z zaskoczenia zdołał całkowicie rozbić około 1.5 tysięczny oddział kawalerii angielskiej pod dowództwem sir John de St John (1273 – 1329). Jego odwaga i podobno wielkie poczucie humoru zostały wspomniane przez szkockiego poetę Johna Barbour (ok. 1320 – 1395) w słynnym dziele „The Brus”. Sir Alan z związku z siostrą sir Duncana Wallace of Sundrum (zm. 1374) miał syna Alana. On też, po bezpotomnej śmierci sir Duncana przejął po nim posiadłości Sundrum i Dalmellington w regionie Ayrshire. Jego syn – Alan de Cathcart w roku 1424 swoją własną osobą gwarantował okup za pozostającego w angielskiej niewoli od roku 1406 – króla Jamesa I (1394 – 1437). Alan zmarł w roku 1440.
Rodzinne dobra znacznie powiększył jego wnuk – Alan de Cathcart. W roku 1447 przejął na własność kilka posiadłości w hrabstwie Carrick, należących poprzednio do Johna Kennedy of Coyff (de facto ziemie te były dzierżawione już przez jego dziadka). W tym samym roku Alan został mianowany przez króla Jamesa II (1430 – 1460) – 1-szym Lordem Cathcart. Dnia 2 lutego 1465 roku otrzymał także potwierdzenie prawa własności do ziem Auchencruvie. Wybudowany w tym miejscu zamek stał się wkrótce główną siedzibą rodu Cathcart. Dnia 11 kwietnia 1481 roku w Holyrood w Edynburgu objął zaszczytną, ale też i bardzo odpowiedzialną funkcję Strażnika Zachodniej Marchii. Dnia 13 grudnia 1482 król James III (1451 – 1488) mianował go także zarządcą królewskiego zamku Dundonald. Następnie przejął na własność także posiadłość Trabeath w King’s Kyle. Dodatkowo w roku 1485 został mianowany Kapitanem Szkockiej Artylerii. Sir Alan zmarł w roku 1497.
Z uwagi na przedwczesną śmierć wszystkich czterech synów sir Alana – 2-gim Lordem Cathcart został mianowany jego wnuk – Alan Cathcart (1453 – 1535). Dnia 12 sierpnia 1499 roku Alan wraz ze swoją żoną – Margaret, córką Johna Kennedy of Blairquhain, z rąk króla Jamesa IV (1473 – 1513) otrzymał potwierdzenie praw do Auchencruvie. Jego najstarszy syn Alan (z związku z Margaret), po śmierci ojca w roku 1535 został mianowany 3-cim Lordem Cathcart. Z drugiego małżeństwa sir Alana z Margaret (ur. ok. 1460), córką sir Williama Douglasa, 3-ego of Drumlanrig (1440 – 1464) miał 4 synów i 4 córki. Jeden z młodszych synów, imieniem Alan został założycielem bocznej linii rodu Cathcart – Cathcart of Carleton. Nie jest wykluczone, że to także on był budowniczym zamku Carleton. Niestety brak jest informacji do kiedy pozostawał on w użyciu. Z pewnością był już jednak poważnie zrujnowany w pierwszej połowie XIX wieku.

Kontynuator głównej linii rodu Cathcart, sir William Cathcart (1755 – 1843), 10-ty Lord Cathcart w roku 1807 został mianowany 1-szym wicehrabią Cathcart i następnie w roku 1814 także 1-szym hrabią Cathcart. Obecny, 7-my hrabia Cathcart – Charles Alan Andrew Cathcart urodził się w roku 1952 (30 listopada). Główną siedzibą rodu jest położony w angielskim hrabstwie Norfolk dwór Gateley Hall.

Według lokalnej legendy zamek Carleton jest nawiedzony przez ducha sir Johna Cathart. Sir John, zwany też „Szkockim Niebieskobrodym” miał zwyczaj żyć jedynie z posagów swoich kilku, kolejnych żon. Każdorazowo, po wyczerpaniu się środków pieniężnych mordował on żonę, po czym żenił się z następną. Ostatnia z nich, May Kennedy of Culzean, świadoma losu swoich siedmiu poprzedniczek, uprzedziła jego zamiary i w dogodnej chwili zepchnęła go z klifu Games Loup. Od tej pory w zamku często słychać jego przeraźliwe krzyki i płacz.