Castle Sween
Zamek Sween z pewnością jest jedną z najstarszych, o ile nie najstarszą kamienną twierdzą w Szkocji. Datę jego powstania szacuje się na drugą połowę XII wieku. Według powszechnie przyjętej teorii budowniczym zamku był Suibhne (ang. Sween, Sweyn, Swin), duński książę żyjący w rejonie Argyll na przełomie XII i XIII wieku. Zakłada się przy tym, że w pobliżu zamku Sween rzeczywiście mógł istnieć wcześniejszy, zapewne prymitywny fort skandynawskich osadników. Mimo, że nie zachowały się żadne dokumenty potwierdzające istnienie osoby samego Sweena uznaje się, że był on jednak postacią historyczną. Dowodem potwierdzającym tą tezę są wymienione wielokrotnie w oryginalnych dokumentach nazwiska jego bezpośrednich potomków: Dubghall’a mac Suibhne (czyli Dugala syna Sweena) oraz Maol’a Mhuire mac Suibhne (Maola Mhuire syna Sweena). Najstarszą częścią zamku Sween jest masywny mur kurtynowy położony na planie prostokąta o wymiarach 25.5 na 21.3 metrów. Grubości tych murów waha się od 1.8 do 2.1 metrów. Każdy z rogów tej oryginalnej twierdzy został też jednak dodatkowo poszerzony, przy czym róg południowo – wschodni jest znacznie szerszy od pozostałych, co z kolei wskazuje, że oryginalnie w jego górnych partiach musiało istnieć niewielkie pomieszczenie, najprawdopodobniej była to po prostu latryna. Inna niewielka komnata zachowała się także w północno – zachodnim rogu muru. Analogicznie do rogów twierdzy, każda z czterech ścian w swej centralnej części została wzmocniona szeroką lizeną. Te ciekawe zabiegi architektoniczne świadczą zatem w sposób zdecydowany o normańskim charakterze tej części zamku Sween. Łukowata i szeroka na 2 metry główna brama, także została wykonana w stylu typowym dla najwcześniejszych kamiennych twierdz na terenie Szkocji, takich jak choćby Inverlochy czy Skipness. Położona jest ona w centralnej części południowego muru. Mury flankujące wejście od strony wewnętrznej zostały wysunięte wgłąb dziedzińca, tworząc w ten sposób, długi na około 3 metry pasaż. Zabieg taki pozwalał na oparcie na nim dodatkowej, górnej platformy obronnej. Wejście do niej prowadziło przez wciąż zachowane schody leżące od wschodniej strony bramy. Oryginalne, zapewne masywne drzwi chronione były dodatkowo przez solidną zasuwę. Otwór po niej jest wciąż widoczny w grubości muru. W obrębie dziedzińca pierwotnie istniały jedynie drewniane budowle, po których do dnia dzisiejszego nie zachowały się żadne ślady. Zachowała się za to studnia położona w północno – wschodnim rogu dziedzińca. W ścianie zachodniej kurtynowego muru istniała także niewielka poterna. Kolejna, w pobliżu oryginalnej została dodana na początkach XIV wieku. W pierwszej połowie XIII wieku do twierdzy, w jej północno – zachodnim rogu dodano kamienną przybudówkę, najprawdopodobniej wieżę przeznaczoną pod użytek zamkowego garnizonu. W kolejnych latach została ona przebudowana jednak w trzy piętrową, okrągłą wieżę latrynową o średnicy 7.6 metrów. Wieża ta zachowała jednak ściśle defensywne elementy w postaci pewnej liczby szczelinowych otworów strzelniczych. Także jej szczyt musiał być oryginalnie zwieńczony kamiennymi machikułami. Z uwagi na jej wysokość i położenie od strony morza mogła być ona ponadto używana jako dogodny punkt obserwacyjny. Pojawiająca się czasami teoria, według której w dolnej części tej wieży ulokowana była cela więzienna zdaje się nie mieć pokrycia w faktach. Bardziej prawdopodobnym wydaje się, że pomieszczenie to służyło po prostu jako dół kloaczny. Kolejną dobudówką do oryginalnego zamku, położoną na jego północno – wschodnim rogu jest XV-wieczna tzw. Wieża MacMillana. Jest to masywna konstrukcja o wymiarach 13.7 na 10.9 metrów, przy grubości murów dochodzących do 2.1 metrów. Na jej najniższym piętrze, znajdującym się poniżej linii starego zamku (z uwagi na obniżenie terenu) ulokowana była kuchnia wraz z piecem do wypieku chleba. Na pierwszym piętrze położony był główny hall wieży. Powyżej niego znajdował się prywatny pokój lorda. Poddasze zaadoptowane było natomiast na komnaty sypialne. Okna w wieży są w zasadzie wąskimi otworami. W swej budowie przypominają też okna z zamków Dunstaffnage czy Mingarry.
Historia zamku Sween
Za budowniczego twierdzy Sween, położonej na skalnym wzniesieniu, na wschodnim brzegu fiordu o tej samej nazwie (Loch Sween), przyjmuje się Sweena (Suibhne), duńskiego szlachcica żyjącego na przełomie XII i XIII wieku. Sween jest ponadto uważany za wnuka Hugh’a „the Splendid” O’Neilla (Aodh Allain O’Neill), księcia Argyll (właściwie rządził terenami Cowal i Knapdale), zmarłego w Irlandii w roku 1047. Samo imię Suibhe (ang.Sween) w języku gaelickim oznacza „przyjemny lub sympatyczny”. Możliwe jest jednak, że imię to wywodzi się od staro-nordyjskiego wyrazu „Sveinn” oznaczającego „chłopca” lub „sługę”. Dwaj synowie Sweena: Dubghall’a mac Suibhne oraz Maol’a Mhuire mac Suibhne wielokrotnie byli wymienieni imiennie we współczesnych dokumentach. Wiadomym jest m.in., że siedzibą Dubghalla był zamek Skipness w Kintyre, Maol Mhuire poślubił natomiast Beanmhidhe (zm.1269), córkę króla Connacht, Wielkiego Króla Irlandii – Tairrdelbach’a Ua Conchobair (ur. 1088 – zm. 1156). Zamek Sween wraz z tytułem Lordów Knapdale pozostał w rękach klanu MacSweens, aż do roku 1262. W tym roku Dugall MacSween przekazał m.in ziemie Skipnish, Killislate i Kilcalmonell we władanie Walterowi Bailloch (1225/1230 – 1293/1294,Walter Bailloch Stewart), 3-ciemu Wielkiemu Stewardowi Szkocji, hrabiemu Menteith. Następnie Dugall przekazał Walterowi Stewart także ziemie opactwa Kilwining, co z kolei oznaczało, że stał się on faktycznie posiadaczem większości ziem obszaru Knapdale. Podczas I-ej Wojny o Szkocką Niepodległość (1296 – 1328) MacSween’owie zajęli stronę angielskiego króla Edwarda I (1239 – 1307). W wyniku tego, król Szkocji – Robert the Bruce (1274 – 1329) pozbawił ich wszystkich posiadłości. W roku 1308, po zwycięstwie monarchy nad wojskami Alexandra MacDougalla (przed 1265 – 1310) w bitwie pod Brander Pass (około 25 sierpnia) i następnym zajęciu zamku Dunstaffnage, Bruce zaatakował także zamek Sween. Po krótkotrwałym oblężeniu dowodzący obroną Alaisdair Og MacDonald (ok.1260 – 1308, Alexander Og) poddał twierdzę królewskim wojskom. Sam Alaidsair został uwięziony w zamku Dundonald, gdzie wkrótce zmarł. Wyspa Islay oraz zamek Sween zostały nadane lojalnemu wobec Korony, młodszemu bratu Alaisdara – Angus’owi Og (przed 1275 – zm.ok. 1316). W roku 1310 król Anglii – Edward II (1284 – 1327) nadał ziemie Knapdale Johnowi MacSween oraz jego braciom, pomimo że w tym czasie faktycznie władał nimi (oraz zamkiem Sween), spadkobierca Waltera Baillocha – sir John Menteith (ok.1275 – ok.1323). Możliwe, że właśnie w tym czasie doszło do opisanego w słynnej „Księdze dziekana z Lismore” (Book of the Dean of Lismore, XVI–wieczny manuskrypt), „spotkania floty przed zamkiem Sween”, po którym wspomniany wyżej John MacSween podjął nieudaną próbę zdobycia twierdzy. Najprawdopodobniej właśnie to wydarzenie było także bezpośrednią przyczyną powstania kamiennej dobudówki w północno – zachodnim rogu oryginalnego zamku. Po śmierci Johna Menteith tytuł Lorda Arran i Knapdale przeszedł na jego syna sir Johna Menteith (ok.1298 – przed 1344) oraz następnie także wnuka – sir Johna Menteith (zm.ok.1360). W roku 1376 połowę prowincji Knapdale wraz z zamkiem król Robert II (1316 – 1390) przekazał swojemu zięciowi John’owi MacDonald, 1-emu Lordowi Wysp (ok. 1326 – 1386). W kolejnych latach zamkiem zarządzali jednak lojalni najemcy MacDonaldów, wpierw klan MacNeils of Gigha, a następnie MacMillans, od nazwiska których nosi swoją nazwę wieża w północno – zachodnim rogu twierdzy (tzw. „Wieża MacMillan’a”) W roku 1476 potomek Johna Macdonald – John 2-gi MacDonald, Hrabia Ross, Lord Wysp (1434 – 1503) został oskarżony o zdradę i decyzją Parlamentu pozbawiony tytułów i ziem w hrabstwie Ross, na wyspie Skye, Knapdale i Kintyre (John zachował jednak władzę na Hebrydach). Wobec powyższego w roku 1481 zamek Sween został z rąk króla Jamesa IV (1473 – 1513) wydzierżawiony sir Colin’owi Campbell, 1-mu hrabiemu Argyll (1433 – 1493). Sween pozostał w rękach rodu Campbell, aż do roku 1647, kiedy podczas szkockiej wojny domowej (1644 – 1651) został zaatakowany przez lojalne wobec Korony wojska pod dowództwem Alasdaira Mac Colla (ok.1610 – 1647). Zniszczony zamek nigdy później nie był już zamieszkały. W opustoszałych murach Sween przez jakiś czas funkcjonował jednak manufaktura zajmująca się obróbką metalu. Ostatecznie w roku 1933 zamek przeszedł pod opiekę państwa. Obecnie jego ochroną zajmuje się Historic Scotland.
Zamek udostępniony jest zwiedzającym bezpłatnie przez cały rok. Niestety najbliższą okolicę tego pięknego zamku psuje pobliskie pole kempingowe.
Dodaj komentarz
Chcesz się przyłączyć do dyskusji?Feel free to contribute!