Clunie Castle

Zamek położony jest na niewielkiej wyspie na jeziorze Loch Clunie.
Mury oryginalnej, położonej na planie prostokąta warowni mierzą około 1.5 metra szerokości. Budynek ten mieścił trzy piętra. Tradycyjnie na parterze znajdowało się pomieszczenie gospodarcze (kuchnia i spiżarnia) z kolebkowym sklepieniem. Wejście do niego prowadziło z poziomu dziedzińca od strony wschodniej. W jego południowej ścianie zostało osadzone dość dużych rozmiarów palenisko z łukowatym nadprożem. Dostęp dziennego światła zapewniały w nim natomiast liczne szczelinowe otwory. Niestety większość z nich została zamurowana w XVIII lub XIX wieku. Dwa niewielkie okienka widoczne w południowej i zachodniej ścianie zostały przebite w późniejszym okresie. W grubości południowej ściany tego pomieszczenia zostały także umieszczone proste schody dające dostęp do położonego na pierwszym piętrze hallu. Od drugiej połowy XVI wieku, po znacznej przebudowie zamku, schody te jednocześnie pozwalały na przejście do jednej z komnat nowego, wschodniego skrzydła. Budynek ten był znacznie wyższy od oryginalnej wieży i mieścił, aż 5 pięter. Od jego południowej strony została także dobudowana okrągła wieżyczka schodowa. W niej też zostało ulokowane nowe, główne wejście. Jego ochronę stanowił przede wszystkim umieszczony wysoko, u samego szczytu wspomnianej wieżyczki machikuł. Niestety, do dnia dzisiejszego zachowała się tylko jedna z jego kamiennych konsol.
W trakcie budowy wschodniego skrzydła przebudowano także starszą wieżę, osadzając w niej między innymi kolejne, raczej niewielkie kominki. Jej parterową część przedzielono z kolei ścianą, oddzielając w ten sposób kuchnię od spiżarni. Do tej ostatniej dodano także wówczas ciekawe półki ścienne. Górne piętra nowego skrzydła natomiast w całości zostały zaadoptowane na pomieszczenia mieszkalne. Pokoje służby lub magazyny mogły znajdować się także na poddaszu budynku.
Kolejne etapy przebudowy zamku miały miejsce zarówno w XVIII, jak i XIX wieku. W tym czasie okna w hallu oryginalnej wieży zostały znacznie powiększone. Przebudowie uległo też górne piętro wieży, oryginalnie mieszczące prywatną komnatę oraz sypialnię budowniczego zamku Clunie – George’a Brown’a (ur. ok. 1438 – zm. 1515), biskupa Dunkeld. Dodatkowo zamurowane zostało przejście z kuchni do hallu oraz jednej z komnat wschodniego skrzydła. W dalszej kolejności przebudowano także wszystkie parterowe pomieszczenia Clunie. W wspomnianym wyżej dużym palenisku kuchni oryginalnej wieży zostały umieszczone trzy mniejsze.
Od północnej strony wieży wybudowano także parterowy budynek nowej kuchni.

Historia Clunie Castle

 
 
Według relacji znanego szkockiego architekta John’a Mylne (1611 – 1667) w latach 1452 – 1475, podczas kadencji biskupa Dunkeld – Thomas’a Lauder’a (1395 – 1481) wyspę na jeziorze Clunie wykorzystywali jako swoją główną bazę lokalni bandyci i złodzieje. Zostali usunięci z niej siłą dopiero za kadencji biskupa Brown’a (urząd ten sprawował od roku 1481, aż do swojej śmierci w roku 1515). Z jego też inicjatywy na wyspie wybudowano następnie masywną wieżę Clunie. Prace konstrukcyjnie nad nią były prowadzone na przełomie lat 1485 i 1514, z użyciem materiału pobranego z „pierwszego” zamku Clunie – letniej rezydencji króla Malcolm’a Canmore (1031 – 1093). Niewielkie fragmenty tej warowni zachowały się na szczycie wysokiego kopca, ulokowanego tuż nad samym brzegiem jeziora, w odległości około 200 metrów od wyspy w kierunku zachodnim.
Z zachowanych dokumentów Dunkeld Rental wynika, że do roku 1506 została wybudowana jedynie parterowa część wieży (wraz z kolebkowym sklepieniem) oraz położony nieco na wschód od niej spichlerz. W tym samym czasie brzeg wyspy został otoczony raczej niewielkim murem. Jedyna przystań, (najprawdopodobniej molo), znajdowała się w południowej części wyspy. W roku 1507 na wyspie wybudowano także niewielką kaplicę pod wezwaniem St Catherine (św. Katarzyny). W późniejszym okresie budynek ten został jednak całkowicie zburzony, a na jego miejscu powstał wspomniany wyżej budynek nowej kuchni. W trakcie przeprowadzonych w tym miejscu w XVIII wieku badań archeologicznych odnaleziono sporą ilość ludzkich kości, co też zdaje się potwierdzać teorię o dokładnej lokalizacji tej świątyni. Najprawdopodobniej też, po jej zburzeniu nowa kaplica została ulokowana w komnacie na pierwszym piętrze wschodniego skrzydła (przyległej do hallu oryginalnej wieży).
W trakcie kolejnych prac podjętych w Clunie w latach 1506 – 1515 została ukończona wschodnia ściana wieży wraz z jej północnym szczytem. W latach 1512 – 1513 ukończono także budowę nowej przystani dla nowego zamku, ulokowanej najprawdopodobniej u podnóża kopca zamku Malcolm’a Canmore.
W roku 1562, kolejny biskup Dunkeld – Robert Crichton (zm. 1585) sprzedał posiadłość Clunie wraz z zamkiem dla swojego kuzyna sir Roberta Chrichton of Elliok (zm. ok. 1586), Lorda Advocate of Scotland (Lord Adwokat wciąż jest naczelnym urzędnikiem prawnym w Szkocji). Jego syn – słynny James Chrichton (1560 – 1582), znany bardziej pod przydomkiem „Wspaniałego Chrichton’a” spędził na wyspie znaczną część swojego dzieciństwa. James Chrichton posługujący się swobodnie, aż 12 językami i będący równie dobrze zaznajomiony z arkanami przedmiotów ścisłych, muzyki, szermierki czy jazdy konnej, w wieku 20 lat wyruszył w podróż na kontynent. Wkrótce został też osobistym nauczycielem Vincenzo Gonzagi, przyszłego księcia Mantui i Montferrat (1562 – 1612). W nocy 3 lipca 1582 roku, tuż po opuszczeniu mieszkania swojej kochanki James został zaatakowany na ulicy przez grupę zamaskowanych mężczyzn. Dzięki swoim ponadprzeciętnym umiejętnościom szermierczym Crichton zdołał pokonać prawie wszystkich przeciwników. Kiedy jednak zbliżył się do ostatniego z nich, najwyraźniej pełniącego rolę przywódcy bandy, ten natychmiast odsłonił swoją twarz. Według najbardziej rozpowszechnionej wersji tego wydarzenia Chrichton ujrzawszy wówczas przed sobą nikogo innego, jak samego… Vincenzo Gonzagę natychmiast przed nim ukląkł, jednocześnie oddając mu swoją szpadę. Gonzaga odebrał ją po czym z całych sił wbił prosto w serce James’a. „Wspaniały Chrichton” zmarł w wieku zaledwie 22 lat.
Zamek Clunie pozostał w użyciu przynajmniej do początków XX wieku. Jeszcze w połowie tego stulecia cały budynek był dokładnie zadaszony. Dopiero w latach 60-tych XX wieku wieku został podpalony przez wandali i ostatecznie opuszczony.