Spynie Palace

 
Spynie Palace, jedna z największych szkockich warowni, przez stulecia pełniła funkcję głównej rezydencji biskupów Moray. Chociaż obecnie nosi ona nazwę „pałacu” („palace”), to wiadomym też jest, że po raz pierwszy określenie to zostało użyte dopiero w roku 1524. Do tego zatem momentu Spynie nazywany był bardziej poprawnie „zamkiem”.
Zamek ten był pierwotnie usytuowany na samej krawędzi niezbyt wysokiego, południowego brzegu jeziora Spynie. Akwen ten został jednak częściowo osuszony na przełomie lat 1807 – 1812. Inicjatorem tych prac był znany szkocki architekt i inżynier Thomas Teleford (ur. 1757 – zm. 1834).
Pierwsza obronna budowla w tym miejscu powstała już najprawdopodobniej w XII wieku. Z uwagi jednak, że podstawowym materiałem użytym do jej budowy było drewno, to i do dnia dzisiejszego nie przetrwały prawie żadne jej relikty. Jedynie podczas przeprowadzonych współcześnie badań archeologicznych, w obrębie wschodniego skrzydła pałacu, natrafiono na nikłe relikty pochodzącego z tego okresu budynku. Niewiele młodsze mogą być też niewielkie odcinki murów odkryte poniżej najbardziej imponującej budowli „pałacu Spynie”, czyli tzw. Wieży Dawida (David’s lub Davy’s Tower).
Najstarsze zachowane fragmenty tej imponującej warowni, a więc południowy i zachodni odcinek kurtynowego muru, pochodzą zatem z XIV wieku. Na ich podstawie możemy stwierdzić, że cały ówczesny zamkowy kompleks zajmował wówczas zbliżoną powierzchnię do obecnego. Na wszystkich jego narożnikach znajdowały się przy tym masywne, okrągłe wieże.
Główna brama tego zamku ulokowana była od południowej strony. Wciąż też, w obrębie południowego odcinka obronnego muru można dostrzec jej nikłe pozostałości. Wiadomym przy tym jest, że posiadała ona około 3.5 metrów szerokości i wyposażona została w parę, z pewnością bardzo masywnych bram. Zewnętrzna z nich była dodatkowo wzmocniona boczną sztabą.
Przeznaczenie jednopiętrowego budynku przylegającego niegdyś do wschodniej części południowego odcinka muru nie zostało do końca wyjaśnione. Nie jest jednak wykluczone, że z uwagi na jego bliskie położenie względem wspomnianej bramy, przynajmniej w swej parterowej części, wykorzystywany był jako stróżówka. Jego górna komnata pełniła już zapewne funkcję typowo mieszkalną. Wciąż zatem można dostrzec zarysy jej trzech, oryginalnie ostrołukowych okien. Dwa z nich, a dokładniej zewnętrzne zostały jednak znacznie zmniejszone pod koniec XV wieku. Okno środkowe natomiast, zostało kompletnie zamurowane. Najprawdopodobniej wiązało się to z potrzebą zwiększenia obronności tej właśnie części zamkowego kompleksu. Jednocześnie komnata ta została wówczas przekształcona w kaplicę. Do dnia dzisiejszego zachowała się między innymi jej oryginalna piscina. Osadzona jest ona w częściowo zablokowanym oknie wschodnim. W kolejnym etapie, do północnej elewacji tego budynku (czyli od strony dziedzińca) została dobudowana drewniana galeria. Dawała ona dostęp zarówno do samej kaplicy, jak i kolejnego, ulokowanego bezpośrednio ponad bramą, pomieszczenia. Ponadto, za pomocą wąskiego, mieszczącego się tuż za ołtarzem kaplicy pasażu, łączyła cały ten budynek z nowo powstałą, narożną wieżą południowo – wschodnią.
Z trzech, ozdobionych niegdyś maswerkiem okien oryginalnego hallu, do czasów współczesnych przetrwały, i to raczej fragmentarycznie, jedynie dwa. Ich pozostałości można dostrzec w obrębie wspomnianego zachodniego odcinka kurtynowego muru. Poniżej hallu mieściły się przynajmniej dwa pomieszczenia gospodarcze. W późniejszym okresie, a dokładniej na początku XVII wieku całe to skrzydło zostało jednak przekształcone w budynek tzw. „nowej kuchni”.
Wspomniana już Wieża Davida jest jedną z dwóch największych tego typu budowli w Szkocji (drugą jest Alloa Tower). Ulokowana została ona na planie prostokąta o wymiarach 19 na 13.5 metrów. Szerokość jej ścian u podstawy dochodzi do, aż 3.2 metrów. Z kolei wysokość tej budowli, licząc do poziomu konsol podtrzymujących niegdyś parapet, wynosi 21 metrów.
Mieści ona sześć kondygnacji, z których parterowe i piąte z kolei przykryte zostały kamiennymi sklepieniami. O ile jednak sklepienie pomieszczenia parterowego jest proste, to nieistniejące już niestety sklepienie, owej górnej komnaty przyjmowało ostrołukową formę. Pozostałe piętra rozdzielały typowe drewniane stropy. Ich legary osadzone zostały w grubości wschodniej i zachodniej ścianie wieży.
Co ciekawe, David’s Tower została wybudowana w oparciu o zachodni odcinek kurtynowego muru i jedną z narożnych, okrągłych wież starszego, XIV-wiecznego zamku. Nawet więcej, relikty tej ostatniej posłużyły do utworzenia jednego z dwóch parterowych pomieszczeń nowej wieży. Posiada ono 5.3 metrów średnicy. Jego jedynym wyposażeniem jest natomiast szczelinowe, skierowane w zachodnią stronę, okienko. Przeznaczenie tego pomieszczenia nie jest do końca jasne. Chociaż większość opracowań podaje, że służyło ono jako loch, to zachowany spis inwentaryzacyjny z roku 1607 informuje również, że składowane było w nim solone mięso. Drugie z pomieszczeń parterowej kondygnacji, bez żadnej już wątpliwości, służyło jako spiżarnia. Jednocześnie wyposażona została ona w dwie paszczowe ambrazury. Pozwalały one na prowadzenie ostrzału w kierunkach południowym i zachodnim. Dość niezwykle, od ich wewnętrznej strony, umieszczone zostały również sporych rozmiarów nisze, o wymiarach 1.8 na 0.8 metrów. Jedyne, niewielkie zresztą okienko tego pomieszczenia natomiast skierowane zostało w stronę wschodnią. Oczywiście także ono, w przypadku ewentualnego ataku, mogło być wykorzystane do obrony tego imponującego budynku.
Dostęp do obydwu parterowych pomieszczeń możliwy był jedynie z zamkowego dziedzińca, poprzez wejście ulokowane u podstawy północnej ściany wieży (bliżej jej wschodniej krawędzi). Mieszczący się tuż za nim niewielki przedsionek umożliwiał z kolei przejście do dwóch bardzo nietypowych, a przy tym niezależnych od siebie pasaży. Krótszy z nich (zachodni), prowadzący do lochu (czy też spiżarni północnej) w swym górnym biegu posiada kilka kamiennych stopni. Znacznie dłuższy pasaż wschodni, „złamany” też w swej połowie, prowadził oczywiście do spiżarni południowej.
W centralnej części północnej ściany wieży, już poza zewnętrzną ścianą skrzydła zachodniego, umieszczone zostało jeszcze jedno, niewielkie wejście. Poprzez ulokowany za nim przedsionek i następnie osadzone w grubości północnej ściany wieży proste, wąskie schody, dawało ono dostęp do położonego na pierwszym piętrze tej budowli hallu.
Na tym też poziomie, we wschodniej ścianie wieży, znajduje się główne wejście wieży Dawida. Co ciekawe dostęp do niego, od strony dziedzińca, umożliwiały proste, kamienne schody, położone na dość stromym, choć i niewielkim wzniesieniu. Znacznie wcześniej, ten sztuczny bez wątpienia nasyp, stanowił osłonę dla narożnej, okrągłej wieży starszego zamku. Obecny wygląd tego wejścia jest jednak efektem XIX-wiecznej przebudowy. Oryginalnie było ono zatem znacznie mniejsze.
Na lewo od niego (w kierunku południowym), w grubości wschodniej ściany wieży, umieszczona została niewielka stróżówka. Wyposażona została ona we własną latrynę oraz skierowane w wschodnią stronę okienko. Na prawo od przedsionka (w kierunku północnym), w północno – wschodnim narożniku wieży, osadzona została klatka schodowa, zapewniająca komunikację pomiędzy wszystkimi kolejnymi piętrami tej imponującej budowli. Jej tradycyjnie spiralne ułożone stopnie posiadają 1.4 metra długości.
Hall, obszerna komnata o wymiarach 12.8 na 6.9 metrów, wyposażona została w trzy, sporych rozmiarów okna. Dwa z nich skierowane zostały w stronę zachodnią. Trzecie umieszczone zostało natomiast w centralnej części ściany południowej. Wszystkie też one posiadają boczne, kamienne siedzenia. Pomiędzy oknami zachodnimi osadzony został również jedyny, sporych za to rozmiarów, kominek tej sali. Niestety jego oryginalne zdobienia nie zachowały się do współczesnych czasów. W pobliżu północno – zachodniego narożnika hallu (w ścianie północnej), znajduje się ponadto niewielka wnęka. Podczas, gdy w jej północnej ościeży umieszczone zostało kolejne, znacznie jednak mniejsze okienko, to do jej ościeży wschodniej doprowadzone są wspomniane wcześniej proste schody.
Kolejnym nietypowym elementem Wieży Dawida, jest wąski zakamarek mieszczący się w grubości jej północnej ściany, pomiędzy poziomem hallu, a prywatną komnatą z drugiego piętra. Od wewnątrz, dostęp do niego możliwy był jedynie poprzez niewielki przedsionek, położony na lewo (w kierunku zachodnim) od rzeczonej klatki schodowej. W jego północnej ościeży ulokowana została poterna, prowadząca niegdyś na szczyt zachodniego odcinka kurtynowego muru i dalej do skrzydła zachodniego (wpierw budynku hallu, a następnie „nowej kuchni”).
Układ wszystkich kolejnych, typowo mieszkalnych komnat był dość zbliżony do układu hallu. Każda z nich wyposażona została zatem w przynajmniej trzy duże okna oraz relatywnie niewielki kominek.
Największą osobliwością tej wieży są z pewnością niewielkie, oryginalnie sklepione garderoby (o szerokości 2 metrów), osadzone w grubości jej wschodniej ściany. Wydaje się, że pełniły one funkcje dodatkowych sypialni. Część z nich wyposażona została również we własne latryny.
Dodatkowe pomieszczenie mieszkalne, przeznaczone zapewne do użytku służby, mieściło się również na poddaszu. Wokół niego, poprowadzony był również chodnik straży. On sam z kolei, osłonięty był masywnym parapetem. Niestety, do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie podtrzymujące go pierwotnie konsole. Wiadomym jest ponadto, że na trzech z górnych narożników wieży, a mianowicie północno – zachodnim i obydwu południowych, znajdowały się okrągłe w planie i zapewne odkryte bartyzany. Na ostatnim, północno – wschodnim narożniku natomiast, swój bieg kończyła wspomniana klatka schodowa.
Wieża Dawida (David’s Tower), swoją nazwę wzięła od osoby Davida Stewarta (zm. 1476), biskupa Moray. Z jego bowiem inicjatywy rozpoczęta też została jej budowa. Jej ukończenie przypisuje się jednak następcy Davida, biskupowi Williamowi Tullochowi (zm. 1482). Następnie, aż do obecnej postaci przebudował ją biskup Patrick Hepburn (1487 – 1573). Herby dwóch ostatnich biskupów wciąż też zdobią południową elewację tej potężnej budowli. Ponad nimi natomiast widnieje królewski herb Szkocji.
Jak zostało to już wspomniane, przylegający niegdyś do zachodniego odcinka kurtynowego muru budynek hallu z XIV-wiecznego zamku, został przekształcony w tzw. „nową kuchnię”, około roku 1607. W jej parterowej części znajdowały się dwa, kolebkowo sklepione pomieszczenia gospodarcze. Służyły one najprawdopodobniej  jako spiżarnie. Powyżej ich mieściła się sama kuchnia. Przygotowywane w niej potrawy były następnie przenoszone do hallu Wieży Dawida. Do tego celu wykorzystywana była zapewne jej, wspomniana wcześniej poterna. Jedyną pozostałością kuchni jest obecnie, poprowadzona przez jej zachodnią ścianę, rynna ściekowa.
Ulokowana na północno – zachodnim narożniku zamkowego kompleksu wieża, oryginalnie posiadała cztery kondygnacje. Oprócz funkcji czysto obronnych, skupiających się faktycznie na obronie północnego i zachodniego odcinka zamkowych murów, na swych górnych piętrach mieściła ona dodatkowe pomieszczenia mieszkalne. Komnaty te wyposażone były zarówno w kominki, jak i latryny. Co ciekawe, dostęp do najwyżej położonej z nich możliwy był jedynie z poziomu chodnika obronnego, poprowadzonego przez szczyt zachodniego odcinka rzeczonego, kurtynowego muru. W XVI wieku, najprawdopodobniej za kadencji biskupa Patricka Hepburna, w murach parterowej części tego budynku przebite zostały również paszczowe ambrazury. Wieża północno – zachodnia zachowała swoje pierwotne przeznaczenie przynajmniej do drugiej połowy XVII wieku. Jednakże, jakiś czas po roku 1689 została ona przekształcona w gołębnik.
W północnej części Spynie Palace ulokowany był Wielki Hall. Został on wybudowany pod koniec XV wieku, głównie w celu zwiększenia przestrzeni niezbędnej do organizacji wydarzeń o charakterze, tak administracyjnym (między innymi rozpraw sądowych), jak i typowo socjalnym (choćby wystawnych uczt). Tym samym, znacznie zredukowane zostało znaczenie hallu znajdującego się w Wieży Dawida. W piwnicach tego imponującego niegdyś budynku mieściły się, przykryte dla odmiany drewnianym stropem, pomieszczenia gospodarcze. Były one również znacznie węższe, niż sugeruje to obecny wygląd tego budynku. Od ich południowej strony zatem poprowadzony był także długi i wąski pasaż. Ten, nie tylko zapewniał komunikację pomiędzy poszczególnymi piwnicami, ale i dawał dostęp do najdalej na wschód położonego pomieszczenia, w którym znajdowała się, wykuta w skale, studnia.
Sam hall był z pewnością bardzo elegancką i dobrze oświetloną komnatą. Chociaż jego większa część nie przetrwała do współczesnych czasów, to jednak wciąż możemy dostrzec kilka elementów świadczących o jego oryginalnym, z pewnością wyszukanym wystroju. Dla przykładu, w obrębie jego ściany północnej zachowały się dwie konsole na których wspierała się niegdyś imponująca i wysoko zawieszona dachowa więźba tego budynku. Konsole te przyjmują zatem formę ludzkich twarzy.
Hall został również podzielony na trzy wyraźnie odrębne części. Najważniejsza z nich ulokowana była od strony wschodniej. W niej też oryginalnie ustawiony był stół biskupa. Za nim, we wschodniej ścianie osadzony został też imponujący kominek. Z kolei w grubości północnej ściany umieszczona została niewielka latryna. Nie jest wykluczone, że cała ta część była oddzielona również od reszty tego pomieszczenia drewnianą ścianką. W tej sytuacji, cała ta przestrzeń pełniłaby rolę prywatnego salonu biskupa w którym, dla przykładu, mógł on szukać schronienia przed gwarem toczącej się właśnie uczty. Równie dobrze komnata ta mogła być oddawana do użytku monarchy, podczas jego ewentualnych odwiedzin Spynie.
Właściwą, centralną część hallu, także od zachodniej strony oddzielało drewniane przepierzenie. Za tym, ulokowane były przynajmniej dwa pomieszczenia pomocnicze. Być może w nich przetrzymywane było wino i pieczywo, tuż przed samym ich podaniem na stoły biesiadników.
Z pewnością, do południowej elewacji (frontowej) całego tego budynku przylegała również drewniana, przykryta zapewne pulpitowym daszkiem, galeria.
Na zachód od budynku hallu, nieco też poniżej poziomu dziedzińca, znajduje się tzw. brama wodna. Prowadzący do niej, od strony rzeczonego dziedzińca, długi i wąski pasaż, oryginalnie przykryty był kolebkowym sklepieniem. Podczas, gdy w spokojniejszych czasach przejście to zapewniało dostęp do jeziora Spynie, to w przypadku ewentualnego ataku, równie dobrze mogło ono pełnić funkcję potajnika. Tą też drogą, do mieszczących się pod hallem piwnic – spiżarni, dostarczane były również przeróżne produkty spożywcze.
Pozostałą przestrzeń północnego skrzydła, mieszczącą się pomiędzy bramą wodną, a zachodnim odcinkiem kurtynowego muru, a także wspomnianą narożną wieżą północno – zachodnią, zajmowały kolejne pomieszczenia gospodarcze, a więc kuchnia, piekarnia, browar oraz najprawdopodobniej dodatkowe spiżarnie. Niestety, żadne z nich nie przetrwało też do współczesnych czasów.
Doskonale widoczna, potężna wyrwa w północnym odcinku muru (na lewo od bramy wodnej) jest natomiast jedyną już pozostałością po tzw. wieży latrynowej.
W XV wieku, główna do tej pory, południowa brama została szczelnie zamurowana. Jej rolę przejęła też wówczas nowa, elegancka brama wschodnia. Herb widoczny powyżej jej zwieńczonego łukiem wejścia przypisuje się osobie Johna de Winchester (zm. 1460), biskupa Moray w latach 1435 – 1460. Dzięki temu możemy też, z dość dużą dokładnością, określić datę jej powstania. Co ciekawe jednak, jej styl i zdobienia bardziej pasują do angielskiej, czy nawet francuskiej architektury obronnej, niż szkockiej. Rzeczone wejście oflankowane jest zatem dwoma masywnymi filarami na szczycie których osadzone zostały trójkątne bartyzany. Pomiędzy nimi zostały następnie umieszczone dwa szczelinowe otwory strzelnicze. Te z kolei, rozdziela konsola podtrzymująca bardzo ciekawy, wyposażony w machikuły, parapet. Kolejnym zabezpieczeniem bramy była jej brona. Wiadomym jest, że pozostała ona w użyciu przynajmniej do roku 1795. Z pewnością, nad całą tą kamienną konstrukcją pierwotnie osadzona była również drewniana nadbudówka.
Położone na lewo (w kierunku północnym) od bramy skrzydło wschodnie oryginalnie mieściło przykryte kolebkowymi sklepieniami spiżarnie oraz powyżej tych, dodatkowe komnaty mieszkalne (wyposażone w kominki i latryny). Jedną z nich, z pewnością zajmował konstabl tego zamku. Do jego obowiązków należała między innymi piecza nad bezpieczeństwem wspomnianej bramy. W XVI wieku, parterowa część tego budynku została jednak przekształcona w stajnię. Z pewnością wciąż też pełniła tą funkcję w latach 70-tych XVIII-ego wieku. Niestety, do czasów współczesnych z całego tego skrzydła, w dość względnym stanie, przetrwała jedynie jego północna ściana. W jej obrębie można między innymi dostrzec relikty kominków oraz dawne przejście do parterowej części budynku Wielkiego Hallu.
Przestrzeń po przeciwnej (południowej) stronie wschodniej bramy w całości zdominowana została przez pięciokondygnacyjną tzw. wieżę południowo – wschodnią. Jej ogólna aparycja w dużym stopniu przypomina Wieżę Dawida. Z tej przyczyny uznaje się też, że powstała ona w tym samym czasie, co i wspomniana główna budowla Spynie. Zarówno więc jej pomieszczenie parterowe, jak i najwyżej położona komnata przykryte były kolebkowymi sklepieniami. Dwie dolne kondygnacje, w dużej mierze pełniły przy tym funkcje obronne. W ich ścianach osadzone zostały zatem kluczowe ambrazury. O ile dwie z nich zachowały się na poziomie pierwszego piętra, to ambrazury z kondygnacji parterowej, w połowie XVI wieku, przybrały paszczową, przystosowaną pod użycie większych dział, formę. U szczytu dwóch w pełni zachowanych ścian tej wieży, a mianowicie wschodniej i północnej wciąż można też dostrzec masywne konsole podtrzymujące niegdyś tak parapet, jak i jej narożne, owalne w planie. bartyzany. W nieistniejącej już części tej wieży, mieściła się z pewnością klatka schodowa. Można przy tym dość bezpiecznie założyć, że osadzone w niej schody przybierały spiralną formę.
Na trzech górnych piętrach tego budynku znajdowały się prywatne komnaty. Oryginalnie oddane były one do użytku osobistego kapelana biskupa, oraz innych ważnych jego urzędników. W późniejszym czasie ich miejsce mogła jednak zająć najbliższa rodzina wspomnianego biskupa.

Historia Spynie Palace

Początki twierdzy Spynie nierozerwanie wiążą się z rozwojem kościelnej struktury w regionie Moray.
Pierwszy znany nam biskup Moray, imieniem Gregory lub Giric (zm.1127/1131), był najprawdopodobniej duchownym mianowanym przez lokalnych, praktycznie niezależnych od szkockiej Korony, celto – piktyjskich notabli. W związku jednak z wznieconą przez nich rebelią (w latach 30-tych XII wieku), ówczesny król Szkotów – David I (1084 – 1153) postanowił nie tylko ograniczyć ich znaczenie, ale i stopniowo zastąpić bardziej lojalną, najczęściej normańskiego i flamandzkiego pochodzenia, szlachtą. Jednym z takich rycerzy był choćby budowniczy pobliskiego zamku Duffus – sir Hugh de Freskyn (Freskin, zm. po 1211). Za panowania króla Davida I powstały również główne miasta tego regionu, a więc Elgin, Forres i Inverness.
Sami biskupi Moray, początkowo nie mieli swoje stałej rezydencji i przemieszczali się pomiędzy kościołami w Birnie, Kineddar i Spynie. Wreszcie na przełomie lat 1207 – 1208, właśnie w Spynie, biskup Bricus de Douglas (Brice, zm. 1222), za zgodą też papieża Innocentego III (1160/1161 – 1216), ustanowił kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy, który od tej pory miał pełnić rolę jego głównej siedziby (katedry).
Zgodnie z papieskim mandatem, wybór Spynie został dokonany głównie z uwagi na swoje położenie, jako „dogodne dla kapituły katedry i uczciwych ludzi, lecz trudno dostępne dla lokalnych łotrów, którzy prześladowali Kościół”.
Katedra w Spynie nie funkcjonowała jednak zbyt długo. W roku 1224, ponownie za papieską zgodą, tym razem Honoriusza III (1148 – 1227), nowy biskup Moray – Andreas de Moravia (Andrew of Moray, zm. 1242), przeniósł ją do Kościoła Świętej Trójcy w Elgin. Wydaje się, że decyzja biskupa Andreasa głównie miała związek z istnieniem w Elgin królewskiego zamku, który to mógł rzeczonej zapewnić skuteczniejszą ochronę. Nie bez znaczenia był też zapewne fakt odbywających się w Elgin targów, na których to łatwo można było zakupić, niezbędne dla funkcjonowania katedry, towary. Jednocześnie Spynie zachował swoją pozycję kościoła parafialnego. Co więcej, pełnił ją, aż do momentu budowy nowego kościoła (New Spynie Church) w latach 1736 – 1740. Bardziej istotne jest jednak, że dalej miał też pełnić rolę głównej rezydencji mieszkalnej biskupów Moray.
Dokładna data powstania zamku Spynie nie jest nam znana. Przyjmuje się jednak, że miało to miejsce w drugiej połowie XII wieku. Z pewnością też, była to w całości wykonana z drewna budowla. Przeprowadzone w Spynie, na przestrzeni lat 1986 i 1994, badania archeologiczne potwierdziły również, że była ona otoczona prostokątnym w planie szańcem. Jego wymiary pokrywały się z linią późniejszego, XIV-wiecznego kurtynowego muru. Na tej podstawie wiadomym jest, że cały ówczesny zamkowy kompleks był jednym z największych w całej Brytanii. Szacuje się zatem, że jego wymiary wynosiły 65 na 45 metrów.
Najstarsze referencje do zamku w Spynie pochodzą jednak dopiero z drugiej połowy XIII wieku. W tym czasie doczekał się on już przynajmniej jednego, wykonanego z kamienia budynku. Była to więc kaplica, której okna ozdobione były „kolorowymi szybami” (zapewne witrażami). O wiele bardziej szczegółowe informacje, tak jak i zachowane dokumenty dotyczące tej warowni, datowane są na XIV wiek.
W roku 1362, a dokładniej dnia 5 stycznia, w Spynie z wizytą u biskupa Johna de Pilmuira (zm. 1362), przebywał król Szkotów – David II (1324 – 1371). Monarcha powrócił do Spynie również pod koniec tego roku, dnia 28 listopada. Niestety, nie zastał tam już biskupa Johna, który zmarł zaledwie dwa miesiące wcześniej, dnia 28 września. Następcą zmarłego biskupa został jednak kolejny dobry znajomy króla Davida, a mianowicie Alexander Bur (zm. 1397). W roku 1368, biskup ten w zamku Spynie, „w obecności wszystkich kanoników, kapelanów i innych zaproszonych tutaj na ucztę” przyjął hołd szlachcica – Alexandra of Chisholm.
Od roku 1370 (dnia 14 sierpnia) biskup Bur płacił też sir Alexandrowi Stewartowi (ok. 1343 – 1405), Lordowi Badenoch, za ochronę jego ziem i wszystkich poddanych. Kiedy jednak Bur, w roku 1388, zwrócił się z tą samą propozycją do Thomasa Dunbara (zm. ok. 1422), syna hrabiego Moray i Szeryfa miasta Inverness, pomiędzy biskupem a Stewartem wybuchł poważny konflikt. Jego kulminacyjnym momentem był najazd sir Alexandra na pozostające własnością biskupa miasta Forres (w maju 1390 roku) i Elgin (w czerwcu tego roku). Skutki ataku na Elgin były naprawdę poważne. Zniszczeniu uległy wówczas między innymi: słynna miejscowa katedra, kościół parafialny St Giles, szpital Maison Dieu czy 18 domów zakonników. Być może Stewart zajął wówczas także i pobliski zamek Spynie. W miesiącu sierpniu tego roku bowiem, jego starszy brat, król Szkotów – Robert III Stewart (1337/1340 – 1406) rozkazał mu by ten „w żaden sposób, ani pod żadnym pretekstem nie atakował zamku Spynie”. Czy jednak warownia ta została wówczas w jakikolwiek sposób uszkodzona, nie jest nam wiadome. Ostatecznie sir Alexander Stewart został przymuszony do publicznej pokuty w mieście Perth (w Church of Friars). Dopiero po tym, z rąk Waltera Triala (zm. 1401), biskupa St Andrews, uzyskał on odpuszczenie win. (Bardziej szczegółowe informacje na temat osoby sir Alexandra Stewarta, zapamiętanego w historii pod pseudonimem „Wilka z Badenoch” można znaleźć przy opisie zamku Loch an Eilean Castle).
Po śmierci wspomnianego biskupa Alexandra Bura, dnia 15 maja 1397, zamek Spynie przeszedł na własność Korony. Wydaje się przy tym, że król Robert III do opieki nad nim wyznaczył nikogo innego, jak sir Alexandra, „Wilka z Badenoch”. Zaledwie rok później, w maju 1398 roku, monarcha polecił mu jednak przekazać wszystkie ziemie biskupstwa Moray, oczywiście wraz z zamkiem, w ręce nowego biskupa – Williama de Spynie (zm. 1406). Jednocześnie zastrzegł też, by nie domagał się on żadnej opłaty za tymczasowy dozór nad rzeczonymi.
Spynie, także i w późniejszych latach mógł się szczycić królewskimi odwiedzinami. Wiadomym zatem jest, że więcej niż raz, na przełomie lat 1428 – 1429, odwiedzał go król James I (1394 – 1437). Z tego okresu zachowały się też rachunki za zakup soli do królewskich spiżarni w Inverness, Darnaway i właśnie Spynie. Urzędnikiem odpowiedzialnym za przeprowadzenie tych transakcji był wspomniany wcześniej John de Winchester. On również, po śmierci biskupa Columby of Dunbar (ok. 1386 – 1435), objął zwakowany urząd.
Podobnie James II (1430 – 1460), syn i następca zamordowanego w Perth (dnia 21 lutego 1437 roku) króla Jamesa I, przynajmniej dwukrotnie odwiedził Spynie. Jego pierwsza wizyta przypadła na dzień 9 lutego 1456 roku. Druga z nich miała natomiast miejsce w lipcu 1457 roku. Z tego okresu, zachował się zatem rachunek za dostarczenie [mu] beczki solonego łososia złowionego w rzece Spynie. Król był oczekiwany w Spynie również tuż przed świętem Bożego Narodzenia roku 1458, kiedy to jego urzędnik imieniem John the Lardenar, zapłacił prowizję na „naprawę beczek (i wiek), które miały być napełnione piwem „ale” w Inverness, Elgin i Spynie…”. Król jednak nie dotarł do Spynie w spodziewanym terminie. Dwa lata później, w kwietniu 1460 roku, biskup John de Winchester zmarł i został pochowany w pięknym grobowcu w katedrze Elgin. W tym samym roku, dnia 3 czerwca, w wyniku tragicznego wypadku podczas oblężenia zamku Roxburgh zginął także król James II.
Podczas gdy większość  urzędujących w XV wieku biskupów Moray skupiało się raczej na odbudowie zniszczonej przez „Wilka z Badenoch” katedrze Elgin, to jeden z nich, a mianowicie biskup David Stewart (zm. 1476) zapamiętany został głównie jako budowniczy potężnej wieży zamku Spynie. Od jego też imienia nazywanej Wieżą Davida. Co ciekawe, jej konstrukcja wyznacza też przełomowy moment w ogólnych założeniach szkockich zamków. Chociaż nie jesteśmy w stanie ustalić dokładnej daty budowy poszczególnych budynków w Spynie, to można jednak założyć, że na początku XV wieku, cały ten zamek przyjmował już bardzo zbliżoną do obecnej formę. Niestety, do współczesnych czasów nie przetrwało również zbyt wiele dokumentów, które pozwoliłyby na bardziej dokładne odtworzenie życia w obrębie tego zamku. Jedynie w akcie z roku 1464 wspomniana została tutejsza kaplica. Kolejny dokument z roku 1524 informuje nas, że jej kapelanem został mianowany Alexander Sutherland, proboszcz z Duffus. Wiadomym ponadto jest, że wschodnie skrzydło, przylegające do wybudowanej przez biskupa Johna de Winchester bramy, mieściło prywatną komnatę zamkowego konstabla. W roku 1470 funkcję tą sprawował bliski krewny biskupa Davida, a mianowicie James Stewart.
Nieco później, w latach 1493 (22 listopada) i 1503 (12 października) Spynie Palace odwiedził także kolejny szkocki monarcha James IV (1473 – 1513). Miał się on w nim zatrzymać podczas swoich pielgrzymek do grobu świętego Duthac’a (1000 – 1065) w Tain. Z tej drugiej okazji zachował się rachunek na kwotę 14 szylingów, które zostały wypłacone „panienkom śpiewającym dla Króla w Spinie”. Również z tej wizyty pochodzi kwit na kwotę 42 szylingów, które król zapłacił „za grę w karty w Spynee”. Najwidoczniej monarcha nie miał w niej szczęścia.
W roku 1538, na stanowisko biskupa Moray został wybrany Patrick Hepburn (1487 – 1573). Był on też ostatnim katolickim hierarchą panującym w Spynie. Na okres jego kadencji przypadła również większa część, pełnych burzliwych wydarzeń, rządów królowej Marii Stuart (1542 – 1587). Ona sama gościła w Spynie w dniach od 17 do 19 września 1562 roku. Można jednak przypuszczać, że podczas tej wizyty królowej nie towarzyszyło zbyt dobre samopoczucie. Zaledwie parę dni wcześniej, sir George Gordon (1514 – 1562), 4-ty hrabia Huntly i jeden z szkockich Lordów Kongregacji (protestanckich notabli), odmówił jej wstępu do zamku Inverness. W tej sytuacji, lojalne wobec królowej klany Munro i Fraser dokonały udanego szturmu na tą warownię. Miesiąc później, dnia 28 października 1562 roku, doszło też do bitwy pod Corrichie, w której wojska hrabiego zostały doszczętnie rozbite przez królewską armię. Pochwycony tuż po niej sir George zmarł na atak apopleksji. Jego syn natomiast, John Gordon of Olgivie (po 1530 – zm. 1562) został później powieszony w Aberdeen.
Dnia 15 maja 1567 roku królowa Maria po raz trzeci wyszła za mąż. Jej wybrankiem został wówczas niezbyt popularny James Hepburn (ok. 1534 – 1578), 4-ty hrabia Bothwell. Co gorsza był on zamieszany w zabójstwo jej poprzedniego męża, czyli sir Henry’ego Stuarta (1545 – 1567), Lorda Darnleya. W efekcie, znaczna część szkockiego społecześtwa otwarcie wystąpiła przeciwko rządom Marii. Po przegranej, decydującej bitwie pod Carberry Hill (15 czerwca 1567 roku) królowa postanowiła szukać schronienia w Anglii. Jej mąż natomiast udał się do Spynie, do zamku swojego kuzyna biskupa Patricka. Dzięki relacji przebywającego wówczas w nim (w charakterze jeńca), angielskiego szpiega Christophera Rokesbye, wiadomym jest, że wizyta hrabiego Bothwella nie była tam zbyt mile widziana. Co więcej, zawiązał się tam nawet spisek mający na celu pozbawienie go życia. Jego inicjatorem był sir George Gordon (zm. 1576), 5-ty hrabia Huntly. Wśród jego popleczników natomiast znaleźli się choćby trzej synowie biskupa Patricka. Uprzedzony o przygotowywanym zamachu hrabia Bothwell dokonał jednak skutecznego kontruderzenia. W wyniku tego śmierć poniósł jeden z wspomnianych synów biskupa. Ponadto, ludzie sir Jamesa przejęli kontrolę nad całym zamkiem. Dopiero pod koniec tego roku, zdając sobie sprawę w jak beznadziejnej sytuacji się znalazł, sir James opuścił Szkocję, udając się wpierw na Orkady i stamtąd do Norwegii. Tam też (w kompletnym obłąkaniu) zmarł, dnia 14 kwietnia 1578 roku. Nie jest przy tym wykluczone, że jego śmierć była następstwem otrucia.
Biskup Patrick Hepburn pomimo, że zasady religii protestanckiej zyskały olbrzymią popularność w praktycznie całej już Szkocji, zdołał się utrzymać w Spynie, aż do swojej śmierci (dnia 20 czerwca 1573 roku). Dopiero wówczas zamek został przejęty przez pierwszego protestanckiego biskupa Moray – George Douglasa (zm. 1589). Potrzeba było jednak kolejnego stulecia, by Kościół Szkocki ostatecznie przyjął prezbiteriańską formę organizacji, w której też funkcjonuje do dnia dzisiejszego.
W roku 1587 wszystkie ziemie stanowiące dotychczasową własność biskupstwa Moray zostały przejęte przez Koronę. Dwa lata później, w dniach 12 i 13 lipca 1589 roku, w Spynie Palace, podczas swojej wyprawy łowieckiej do Cromarty, zatrzymał się król James VI (1566 – 1625). Pod koniec tego samego roku, dokładniej dnia 28 grudnia zmarł też wspomniany biskup George. W tej sytuacji kontrolę nad opuszczonym Spynie objął sir George Gordon (1562 – 1636), 1-szy markiz Huntly, 6-ty hrabia Huntly. Spotkało się to jednak ze zdecydowanym sprzeciwem sir Jamesa Stewarta (ok. 1565 – 1592), 2-ego hrabiego Moray. Ostatecznie pogodził ich król James VI, który przekształcił Spynie i przylegające do niego ziemie w wolną baronię (Spynie), po czym przekazał ją… sir Alexandrowi Lindsay (ok. 1564 – 1607), bratu sir Davida Lindsaya (ok. 1547 – 1607), 11-ego hrabiego Crawford. Sir Alexander, dnia 4 listopada został również wyniesiony do godności 1-ego Lorda Spynie. Kiedy jednak przybył on do Spynie, wciąż urzędujący w nim hrabia Huntly nie tylko nie wpuścił go do środka, ale nawet uwięził. Przetrzymywał on też sir Alexandra tak długo, aż ten zgodził się, by to Huntly pozostał heraldycznym zarządcą Spynie Palace. Stan ten utrzymał się do roku 1592, kiedy to sir George wziął aktywny udział w morderstwie wspomnianego sir Jamesa, 2-ego hrabiego Moray (dnia 7 lutego). W wyniku tego został on aresztowany i (na krótko) uwięziony w zamku Blackness.
W tym samym roku szkocki parlament zatwierdził nowy, prezbiteriańskiego charakteru rząd. Chociaż w tym momencie biskupi byli już wykluczeni z kościelnej administracji, to jednak cały episkopat nie podlegał formalnej abolicji. W rzeczy samej, król James VI miał wciąż nadzieję, że przywracając im utraconą pozycję, zdoła jednocześnie roztoczyć swoją władzę nad całym szkockim Kościołem. Na tej też podstawie, w roku 1602, Alexander Douglas (zm. 1623), dotychczasowy główny pastor Elgin, został ogłoszony „tytularnym” biskupem Moray, z prawem do zasiadania w szkockim parlamencie. Następnie, w roku 1607, otrzymał on też prawo do zajęcia, pozostającego od roku 1605 własnością Korony, pałacu Spynie. W roku 1611, już po odtworzeniu funkcji biskupów w Szkocji, został on formalnie konsekrowany na to stanowisko.
Za jego kadencji, w roku 1607, w Spynie została również przeprowadzona dokładna inwentaryzacja. Właśnie dzięki temu spisowi wiemy, że w piwnicach budynku Wielkiego Hallu mieściły się spiżarnie. W pobliżu wieży północno – zachodniej, noszącej wówczas nazwę Wieży Wodnej, ulokowane były z kolei kuchnia, piekarnia i browar. Sama wieża pełniła też rolę „domu proboszcza”. Na pierwszym piętrze skrzydła zachodniego znajdowało się pomieszczenie „nowej kuchni”. Pod nią natomiast mieściły się spiżarnia i magazyn wina. W parterowej części Wieży Dawida ulokowane zostały spiżarnia solonego mięsiwa i kolejny magazyn z winem. Ponadto, bardzo dokładnie opisane zostały wyższe piętra tego budynku. Na pierwszym piętrze skrzydła południowego mieściła się natomiast kaplica. Jej wyposażeniem były wtedy ołtarz, niewielki stół oraz osadzona w ścianie piscina. Co ciekawe, poniżej tego pomieszczenia ulokowano oborę, warsztat oraz stajnię. Wieża południowo – wschodnia, w głównej mierze, pełniła funkcję mieszkalną. Jedna z jej komnat była wówczas oddana do użytku Johna Douglasa. Z kolei, w skrzydle wschodnim znajdowały się tak komnaty mieszkalne, jak i pomieszczenia gospodarcze. Wśród nich wymienione zostały gołębnik oraz spichlerz. Dodatkowo na poddaszu tego pomieszczenia składowano siano. W rzeczonym spisie ujęte zostały również, nieistniejące już, budynki gospodarcze mieszczące się poza murami Spynie.
Król Charles I (1600 – 1649), syn i następca zmarłego w roku 1625 (dnia 27 marca) Jamesa VI, zupełnie zaprzepaścił owoce ostrożnej, ale i skutecznej polityki religijnej swojego ojca. W głównej mierze wynikało to z jego prób narzucenia szkockiemu Kościołowi, rozwiązań przyjętych w Kościele angielskim. W efekcie, w roku 1638, Charles I został zmuszony przez swoich poddanych do przyjęcia dokumentu zwanego Kowenantem Narodowym. Na jego mocy, funkcja biskupów w Kościele Szkockim została ponownie zlikwidowana. Los ten spotkał zatem i ówczesnego biskupa Moray, Johna Guthriego (zm. 1649). Ten, zdając sobie sprawę z nadchodzącego kryzysu zdołał jeszcze istotnie ufortyfikować „swój dom w Spynnie”. Jednakże, już w następnym roku, czyli 1639 został on też pozbawiony prawa do odprawiania nabożeństw w Elgin. Z uwagi jednak, że do tego momentu, dobrze też traktował lokalnych Kowenanterów (prezbiterian), pozwolono mu pozostać w pałacu. Kiedy jednak, w roku 1640, został on oskarżony o odprawianie mszy w kaplicy pałacu Spynie i odmowę przyjęcia zasad ustalonych w Kowenancie Narodowym, w kierunku pałacu wyruszył ośmiusetosobowy oddział pod dowództwem słynnego pułkownika, sir Roberta Monro (zm. 1680). W tej sytuacji Guthriemu nie pozostało nic inego jak otworzyć im bramy. Chociaż całe pozostające na stanie pałacu Spynie uzbrojenie, wliczając w to oczywiście działa, zostało wówczas skonfiskowane, to on sam otrzymał prawo do dalszego mieszkania w nim „wraz ze swoją żoną i całą kobiecą służbą”. Mimo tego, jeszcze w tym samym roku został on oskarżony o symonię, udzielanie nielegalnych chrztów, a także… tańczenie i aresztowany. W roku 1641 król Charles I przekazał, jak sam go określił, „tak zwany zamek Spynie” dla sir Jamesa Stewarta (ok. 1611 – 1653), 4-ego hrabiego Moray. W jego imieniu zarządcą Spynie został mianowany jego siostrzeniec John Innes of Leuchars. Niedług później, w kwietniu tego roku, wszystkie należące do Guthriego meble zostały załadowane na statek i wysłane do Dundee. Miesiąc później ich śladem podążyła także jego żona. Sam Guthrie został zwolniony z aresztu w listopadzie tego roku. Zmarł w swej rodzinnej rezydencji w Guthrie (w regionie Angus), dnia 28 sierpnia 1649 roku.
Podczas szkockiego epizodu (1644 – 1651), tzw. Wojny Trzech Królestw (1639 – 1651), w maju 1645 roku, wspomniany John Innes of Leuchars zabarykadował się w Spynie wraz z protestanckiego wyznania mieszkańcami miasta Elgin. W tym czasie, dnia 9 maja, głównodowodzący królewskiej armii w Szkocji, sir James Graham, 1-szy markiz Montrose (1612 – 1650) zdołał pokonać oddziały Kowenanterów, w bitwie pod Auldearn, w pobliżu Nair. Dwa dni później jego wojska zajęły też pobliski Elgin, paląc przy okazji przylegające do Spynie farmy. Także sam pałac był wówczas bezskutecznie oblegany przez oddziały, współdziałającego z Montrosem, sir George’a Gordona (1592 – 1649), 2-ego markiza Huntly.
W roku 1662 Episkopat w Szkocji został ponownie odtworzony (nie na długo jednak). Funkcję biskupa Moray objął wówczas Murdo MacKenzie (zm. 1668), dotychczasowy pastor z Elgin. Wkrótce później szkocki parlament przekazał mu również kwotę 1000 funtów na naprawę Spynie. Według opinii samego MacKenziego potrzeba było jednak znacznie więcej pieniędzy, by pałac ten, choćby w niewielkiej części nadał się do zamieszkania.
W latach 1689 i następnie 1690 parlament uchwalił dwie ustawy ostatecznie likwidujące Episkopat. Ówczesny biskup Moray (od roku 1688), William Hay (1647 – 1707), został zatem usunięty tak ze swojego stanowiska, jak i z pałacu Spynie. Wkrótce później zamieszkał on w Castlehill, w pobliżu Inverness, w domu swojego zięcia. Tam też zmarł, dnia 17 marca 1707 roku.
Spynie Palace, chociaż został wówczas przejęty przez Koronę, popadł jednak w ruinę. Wszystkie jego drewniane i żelazne elementy zostały też sprzedane lub zrabowane. Wkrótce pozostały już tylko jego same, nagie mury. Na zachowanej rycinie z roku 1791, autorstwa znanego angielskiego antykwariusza i rysownika Francise Grose’a (1731 – 1791), wygląd Spynie nie różni się już zbytnio od współczesnego.
Kiedy w roku 1825, John Shanks, szewc z Elgin, samodzielnie rozpoczął odgruzowywanie miejscowej katedry, także państwo przypomniało sobie o istnieniu pobliskiej twierdzy. Wreszcie, w roku 1828, niedaleko pałacu wybudowano domek dla kustosza. Jego głównym zadaniem miało być jedynie pilnowanie ruin przed ich dalszą rozbiórką przez lokalną ludność. Dodatkowo, wokół pałacu zasadzone zostały wówczas drzewa. Zaledwie 10 lat później, w roku 1838, Spynie Palace wraz z przylegającymi do niego terenami został wykupiony przez fundację Jamesa Duffa (1776 – 1857), 4-ego hrabiego Fife.
Wreszcie, w roku 1973, ówczesny właściciel tego imponującego kompleksu, prawnik Alexander Dunbar of Pitgaveny (1930 – 2012), przekazał go pod opiekę państwa.
Obecnie Spynie Palace pozostaje pod zarządem, również państwowej organizacji Historic Scotland.

Legendy

Jedna z lokalnych opowieści mówi, że biskupi Moray pozostawali w tajnym pakcie z Diabłem. Z tej też przyczyny, w każdy Halloween, wokół zamku mają latać wiedźmy.
Sam pałac również ma być nawiedzony. Wielokrotnie w jego wnętrzu miały rozbłyskiwać dziwne światła i grać „nieziemska” muzyka. Istnieją także legendy o pojawiających się tutaj (niezależnie od siebie) zjawach dudziarza i lwa.

Spynie Palace jest udostępniany do zwiedzania w okresie letnim, od początku kwietnia do końca września, każdego dnia, w godzinach 9.30 – 17.30. Ostatnie wejście o godzinie 17.
W okresie zimowym, od początku października do końca marca, jest on otwarty jedynie w weekendy, w godzinach 9.30 – 16.30. Ostatnie wejście o godzinie 16. Wstęp płatny.

Aktualne informacje na powyższy temat można uzyskać na oficjalnej stronie Historic Scotland:
www.historic-scotland.gov.uk    lub pod numerem telefonu (+44) 01343 546 358.

Lista znanych biskupów Moray, w nawiasach data sprawowania urzędu:

Gregory of Moray (ok. 1114/1120 – ok. 1127/1131)
Wiliam (1151/1153 – 1162)
Felix of Moray (1166/1167)
Simon of Tosny (171 – 1184)
Richard of Lincoln (1187 – 1203)
Brice of Douglas (1203 – 1222)
Andreas de Moravia (1222 – 1242)
Simon de Gunby (1244 – 1251)
Radulf of Lincoln (ok. 1252)
Archibald (1253 – 1298)
David of Moray (1299 – 1326)
John de Pilmuir (1326 – 1362)
Alexander Bur (1362 – 1397)
William of Spynie (1397 – 1406)
John of Innes (1407 – 1414)
Henry of Lichton (1414 – 1422)
Columba of Dunbar (1422 – 1435)
John de Winchester (1435 – 1460)
James Stewart (1460 – 1462)
David Stewart (1462 – 1476)
William Tulloch (1477 – 1482)
Andrew Stewart (1482 – 1501)
Andrew Forman (1501 – 1514/1516)
James Hepburn (1516 – 1524)
Robert Shaw (1525 – 1527)
Alexander Douglas (1528)
Alexander Stewart (1529 – 1537)
Patrick Hepburn (1538 – 1573)
George Douglas (1573 – 1589)
Interregnum
Murdo MacKenzie (1662 – 1677)
James Aitken (1677 – 1680)
Colin Falconer (1680 – 1686)
Alexander Rose (1687 – 1688)
William Hay (1688 – 1689)

Wybór kolejnych biskupów, aż do dnia dzisiejszego, pozostaje w gestii Szkockiego Kościoła Episkopalnego. Kościół katedralny i biskupia rezydencja mieszczą się obecnie w Inverness.