Armadale Castle

Najstarszym elementem neogotyckiego zamku Armadale jest jego otynkowane i obecnie pomalowane na biało skrzydło północne. Stanowi ono zachowaną część, wybudowanego około roku 1790 najprawdopodobniej dla Alexandra Macdonald, 1-ego barona Macdonald of Sleat (ur. ok. 1745 – zm. 1795) niewielkiego, dwupiętrowego dworku (w późniejszym okresie, także od północnej strony został dodany do niego, kolejny jednopiętrowy budynek). W roku 1815 do południowej strony dworku, pod kierunkiem znanego szkockiego architekta Jamesa Gillespie Graham’a (1776 – 1855) została dobudowana, okazała i zaprojektowana w modnym ówcześnie szkockim stylu baronialnym, imitacja zamku. Fundusze na ten cel (blisko 29 tysięcy funtów) zostały pozyskane przez Alexandra MacDonald, 2-ego barona Macdonald of Sleat (1773 – 1824) z należącej do niego i przynoszącej wówczas kolosalne zyski fabryki przetwórstwa brunatnic (wodorostów). W roku 1855 środkowa część tej budowli, w wyniku pożaru uległa poważnemu zniszczeniu. Dalszą przebudową Armadale w roku 1856 pokierował inny znany architekt, pochodzący z Edynburga David Bryce (1803 – 1876). Efektem jego pracy, wykonanej dla Godfrey’a Wenworth Bosville – Macdonald, 4-ego barona Macdonald of Sleat (1809 – 1863) jest najbardziej okazała środkowa, neogotycka część kompleksu. Równie wyszukaną elegancją charakteryzowało się także wnętrze i wyposażenie zamku, na które składały się między innymi: wachlarzowe sklepienia, liczne rzeźby ustawione w ściennych niszach w arkadowym hallu, szerokie marmurowe schody, piękne obrazy, drogocenne meble czy kolorowe witraże przedstawiające Somerleda, Króla Wysp (Somairle mac Gille Brigte, zm. 1164). Armadale pozostał w użyciu do roku 1925, kiedy to zamieszkująca go rodzina MacDonalds of Sleat zdecydowała się na przeprowadzkę do położonego nieco na północ (ok. 2.5 kilometrów) Ostaig. Popadający przez lata w coraz większą ruinę budynek, w roku 1971 stał się główną atrakcją 16 hektarowego pięknego parku zarządzanego przez Clan Donald Land Trust (pod opieką tej fundacji pozostaje łącznie, aż 8o kilometrów kwadratowych urokliwych terenów wyspy Skye).  W roku 1975 północna część zamku stała się siedzibą Muzeum Historii Wysp (Museum of the Isles). W roku 1981 środkowa, neogotycka część zamku, staraniem architektów z firmy „Boys Jarvis Partnership” została znacznie wzmocniona, co miało zabezpieczyć ją przed popadaniem w dalszą ruinę. Skrzydło wybudowane przez Graham’a stało się natomiast częścią ogrodowego patio. Dawny dworek, zredukowany podczas ostatniej przebudowy do połowy oryginalnego rozmiaru, nosi obecnie miano „Pokoi Somerleda” i służy jako centrum konferencyjne i weselne oraz jako kwatery gościnne (do wynajęcia przez cały rok).  „Muzeum Historii Wysp” mieszczące się wcześniej w pokojach dawnego dworku, zostało w marcu roku 2002 przeniesione do nowego, eleganckiego budynku, położonego od zachodniej strony (na tyłach) zamku Armadale.

Wywodząca się oryginalnie z rejonu wysp Hebrydzkich rodzina Macdonald of Sleat osiedliła się na wyspie Skye w XVII wieku. Przez następne blisko dwa stulecia ród ten wielokrotnie zmieniał miejsce swojego zamieszkania. Rolę głównej siedziby rodu pełniły więc zatem zamki: Duntulm, Dun Sgathaich, Castle Knock oraz Monkstad House. Do Armadale Macdonald’owie przeprowadzili się najprawdopodobniej w latach 90-tych XVIII wieku. Przez kolejne lata posiadłość tą odwiedziło wiele znanych osób. Już w latach 90-tych XVII wieku (a więc na długo przed osiedleniem się Macdonald’ów) szkocki pisarz Martin Martin (zm. 1719) opisał znajdujący się tutaj, otoczony wysokim murem ogród. Botanika okolic Armadale stała się także przedmiotem zainteresowania (w roku 1773) słynnego angielskiego pisarza i podróżnika doktora Samuela Johnson’a (1709 – 1784). Obserwacje poczynione podczas tej wizyty Johnson opisał w dziele „Journey to the Wester Islands of Scotland” wydanej w roku 1775. Armadale wiąże się także z osobą Flory MacDonald (1722 – 1790),  szkockiej bohaterki narodowej, która wsławiła się uratowaniem życia księca Charlesa Edwarda Stuarta, tzw. „Młodszego Pretendenta” (1720 – 1788), „Bonnie Prince Charlie”) po bitwie pod Culloden (16 kwietnia 1746 r.) podczas II-ego powstania jakobickiego (1745 – 1746). Flora przewiozła bezpiecznie na wyspe Skye, ściganego przez wojska hanowerskie księcia, przebrawszy go za kobietę – swoją rzekomo irlandzką służkę „Betty Burke”. Księciu udało się następnie przedostać ze Skye na wyspy Hebrydzkie, skąd odpłynął do Francji (z Benbecula na wyspie South Uist dnia 27 czerwca 1746 roku). Flora Macdonald została natomiast aresztowana w pobliżu Armadale i osadzona wpierw w zamku Dunstaffnage, a następnie przewieziona do Londynu i po procesie skazana na pobyt w londyńskiej Tower. Ostatecznie na mocy amnestii z roku 1747 roku została uwolniona i powróciła na Skye. Dnia 6 listopada 1750 roku poślubiła w zamku Armadale – kapitana Allan’a Macdonald of Kingsburgh. Flora Macdonald zmarła w Kingsburgh dnia 4 marca 1790 roku. W roku 1925 Macdonalds of Sleat ostatecznie opuścili zamek i zamieszkali w znacznie mniejszym domu w pobliskim Ostaig. Od roku 1971 ruiny Armadale znajdują się pod opieką fundacji Clan Donald Land Trust.

Zamek Armadale można podziwiać przez cały rok (tylko z zewnątrz). Muzeum Historii Wysp otwarte jest na przełomie kwietnia i października, codziennie w godzinach od 9.30 do 17.30. Na terenie parku przez cały rok działają też restauracja, herbaciarnia i sklepik z pamiątkami (w budynku dawnych stajni z lat 1821 – 1822, wybudowanych pod nadzorem Jamesa Fergusson’a (1808 – 1886)).

Więcej informacji na stronie: www.clandonald.com lub pod telefonem (+44) 01471 844305