Braikie Castle

Braikie Castle jest relatywnie dobrze zachowaną wieżą mieszkalno – obronną. Ulokowana została ona na planie litery „L”.
Jej główny, prostokątny w planie blok posiada wymiary 10.3 na 7 metrów. Przystające do jego wschodniego narożnika, tzw. skrzydło północno – wschodnie mierzy natomiast 5.5 na 4.2 metrów.
Wejście do tego budynku ulokowane zostało u podstawy południowej ściany skrzydła północno – wschodniego. Oryginalnie bronione było ono zewnętrznymi, z pewnością odpowiednio wzmocnionymi drzwiami oraz wewnętrzną, żelazną kratą. Co ciekawe, ta ostatnia zachowała się do współczesnych czasów. Dodatkową ochronę tego newralgicznego dla bezpieczeństwa całego budynku miejsca zapewniały dwie ambrazury. Pierwsza z nich, paszczowa, osadzona została we wschodniej ścianie głównego bloku. Obok niej można również dostrzec szczelinowe okienko, które równie dobrze, w przypadku zagrożenia, mogło być wykorzystane jako otwór strzelniczy. Druga z ambrazur służących do ochrony wejścia, została umieszczona w południowej ścianie skrzydła północno – wschodniego, na wschód od rzeczonego wejścia.
W parterowej części skrzydła północno – wschodniego swój bieg rozpoczynają również spiralne schody o imponującej średnicy 3 metrów. Dają one jednak dostęp tylko na poziom pierwszego piętra zamku Braikie. Na prawo od nich (w kierunku wschodnim) mieści się ponadto niewielka stróżówka. Całym jej wyposażeniem były dwie ambrazury. Pierwsza z nich pozwalała na prowadzenie ognia w kierunku południowym i jak to już zostało wspomniane służyła do ochrony głównego wejścia. Drugi, podobnie paszczowy otwór strzelniczy skierowany został natomiast w stronę wschodnią.
W parterowej kondygnacji głównego bloku ulokowane zostały trzy pomieszczenia. Pierwszym z nich jest wąski i raczej krótki pasaż łączący przedsionek skrzydła północno – wschodniego z pozostałymi dwoma pomieszczeniami głównego bloku. Mniejsze, położone od północnej strony, bez wątpienia służyło jako magazyn wina. Świadczą o tym poprowadzone od niego, aż do położonego na pierwszym piętrze hallu, osadzone w grubości północnej ściany proste schody. Oprócz nich, pomieszczenie to zostało wyposażone w dwa szczelinowe okienka i dwie paszczowe ambrazury. Elementy te skierowane zostały w strony północną i zachodnią. Warto również zaznaczyć, że ów magazyn nie posiadał bezpośredniego połączenia z kolejnym, znacznie większym pomieszczeniem południowym. Dostęp do tego był zatem jedynie możliwy poprzez wspomniany pasaż. Pomieszczenie to służyło najprawdopodobniej jako spiżarnia. Wyposażona została ona w 4 ambrazury i 2 szczelinowe okienka. Ambrazury, bez wyjątku przyjmujące paszczową formę, osadzone zostały w ścianach: południowej (dwie), zachodniej i wschodniej. Jak zostało to już wspomniane, ta ostatnia, w głównej mierze służyła do ochrony wejścia. Szczelinowe okienka natomiast, można dostrzec ponad ambrazurą wschodnią, jak i zachodnią.
Na pierwszym piętrze głównego bloku, niejako tradycyjnie, umieszczony został hall, z pewnością najbardziej reprezentacyjna komnata tej wieży (o wymiarach 7.9 na 5.1 metrów). Dostęp naturalnego światła zapewniało mu pięć okien. Dwa z nich, o różnej formie, skierowane zostały w stronę zachodnią. Pojedyncze okna umieszczone zostały również w ścianach północnej, południowej i wschodniej tego pomieszczenia. Oprócz nich w hallu znajdował się również sporych rozmiarów kominek. Osadzony został on w ścianie wschodniej, na lewo (w kierunku północnym) od wspomnianego już okienka. Dodatkowo w ścianie północnej, na lewo (w kierunku zachodnim) od kolejnego okna, umieszczona została mała latryna. Innym godnym uwagi elementem tej obszernej komnaty jest ścienna półka. Można ją dostrzec w ścianie zachodniej, pomiędzy obydwoma oknami. Jak zostało to już wcześniej wspomniane hall posiadał również bezpośrednie połączenie z leżącym poniżej magazynem wina. Co ciekawe jednak, dostęp do tychże schodów z poziomu hallu był możliwy poprzez niewielki przedsionek. Znajduje się on w północno – wschodnim narożniku tej komnaty.
Do hallu jedynie prowadziły też główne schody skrzydła północno – wschodniego. Tym samym, dostęp na wyższe piętra Braikie zapewniała bardzo wąska wieżyczka schodowa, osadzona na styku głównego bloku i wspomnianego skrzydła. Odpowiednio w oparciu ich ścian wschodniej i południowej. Warto zwrócić uwagę na umieszczony na jej fasadzie panel herbowy. Zawiera on między innymi, godło rodu Frasers of Lovat, inicjały „T.F.” oraz datę „1581” – odnoszące się bez żadnej wątpliwości do osoby budowniczego tego zamku, a mianowicie Thomasa Frasera, jak i dokładnej daty ukończenia prac budowlanych.
Na drugim piętrze tej wieży mieściły się już typowe komnaty mieszkalne, dwie w głównym bloku i dodatkowa w skrzydle północno – wschodnim. Ta ostatnia, posiadała dwa skierowane w strony północną i południową okna oraz niewielki kominek osadzony we wschodniej ścianie. Pod wspomnianymi oknami można ponadto dostrzec okrągłe, przystosowane pod użycie pistoletu, ambrazury.
Odseparowane od siebie komnaty z drugiego piętra głównego bloku posiadały dość zbliżony układ. Komnata północna wyposażona została zatem w dwa okna: północne i zachodnie, kominek umieszczony w ścianie północnej (na lewo od okna) oraz latrynę. Osadzona została ona w grubości zachodniej ściany tego pomieszczenia. Oddzielona jest ona również dość cienką ścianą od latryny pomieszczenia południowego. Komnata ta, nieznacznie większa od swojej północnej sąsiadki, posiada trzy okna: południowe, wschodnie i zachodnie. Innymi godnymi uwagi jej elementami były kominek (znajdujący się w centralnej części ściany południowej) oraz niewielka nisza (także w ścianie południowej, bliżej jednak jej zachodniego krańca).
Na trzecim piętrze głównego bloku znajduje się jedno, podobne rozmiarami do hallu, pomieszczenie. Dostęp dziennego światła zapewniały mu przynajmniej cztery okna: dwa północne i dwa południowe. Pod każdym z nim osadzona została także pistoletowa ambrazura. Z pomieszczenia tego możliwy był ponadto dostęp do jedynej, narożnej (południowo – zachodniej) bartyzany w Braikie. Ta ciekawa, okrągła w planie wieżyczka, posiadała dwa niewielkie okienka i trzy ambrazury. Te ostatnie pozwalały na prowadzenie ognia w kierunkach: południowo – wschodnim, południowo – zachodnim i północno – zachodnim.
Kolejna komnata mieszkalna mieściła się na trzecim piętrze skrzydła północno – wschodniego. Wyposażona została ona w tylko jedno, południowe okno. Oczywiście także i pod nim umieszczony został pistoletowy otwór strzelniczy. Ponadto znajdował się tam, osadzony w centralnym punkcie ściany zachodniej kominek oraz niewielka garderoba. Także i ta druga ulokowana została w ścianie zachodniej, bliżej jednak tejże północnego krańca.
Dodatkowe pomieszczenie, być może mieszkalne, umieszczone zostało na poddaszu skrzydła północno – wschodniego. Jego całym wyposażeniem było skierowane we wschodnią stronę okienko wraz z kolejną pistoletową ambrazurą.
Braikie Castle posiadał również otoczony obronnym murem dziedziniec oraz kilka budynków gospodarczych, wliczając w to chociażby stajnię, browar, kuchnię czy piekarnię. Niestety żaden z tych elementów nie zachował się do współczesnych czasów.

Historia Braikie Castle

Chociaż dzieje wieży Braikie nie należą do zbyt fascynujących, to i w głównej mierze dzięki temu właśnie, udało się przetrwać tej pięknej budowli we względnie dobrej kondycji, aż do czasów współczesnych.
Ziemie Braikie stanowiły własność rodu Frasers of Lovat przynajmniej od roku 1407. Za budowniczego samej wieży, co miało miejsce w roku 1581, uznaje się natomiast Thomasa Frasera, syna sir Hugha Frasera of Lovat (ur. ok. 1544 – zm. 1576/1577), 5-ego lorda Frasera of Lovat. Wiadomym jest, że wspomniany Thomas, dnia 26 listopada 1579 roku, został mianowany przeorem klasztoru Beauly, ulokowanego nad zatoką Beauly, kilkanaście kilometrów na zachód od Inverness. Dokładna data jego śmierci nie jest nam znana, lecz przyjmuje się, że zmarł on w bardzo młodym wieku.
Braikie Castle pozostał własnością rodu Frasers of Lovat do około roku 1750, po czym został przejęty przez ród Grays. Kolejnymi znanymi właścicielami tej ciekawej wieży była słynna rodzina Ogilvies.
Wydaje się, że Braikie wciąż pozostawał w użyciu pod koniec XIX wieku. Między innymi na rycinie zamieszczonej w dziele „The Castellated and Domestic Architecture of Scotland” (tom II, s.75), autorstwa słynnych szkockich architektów Davida MacGibbona (1831 – 1902) i Thomasa Rossa (1839 – 1930), można dostrzec, że w tym czasie (w latach 80-tych XIX wieku) nie tylko posiadał on wszystkie swoje dachy, lecz i mógł się pochwalić naprawdę dobrą kondycją. Z kolei, wizytujący Braikie w latach 60-tych minionego stulecia historyk i pisarz Nigel Tranter (1909 – 2000) zanotował, że wszystkie zamkowe dachy uległy zawaleniu w bliżej niesprecyzowanych „złych czasach”.