Carnbane Castle

XVI–wieczny, mieszkalno – obronny dom hallowy (holowy) Carnbane Castle, został ulokowany na wysokim i bardzo stromym wzniesieniu, tuż nad rzeką Lyon. Mury tej oryginalnie jednopiętrowej, wybudowanej na planie prostokąta o wymiarach 15.2 na 7.5 metrów, warowni zachowały się do wysokości około 4.5 metrów. Ich szerokość wynosi około 1.5 metra. Na jej południowo – zachodnim rogu oryginalnie istniała też okrągła wieżyczka schodowa. Niestety obecnie jedynym jej śladem jest bezładna sterta gruzu.
Carnbane był wyjątkowo dobrze ufortyfikowanym zamkiem. Z trzech stron: południowej, wschodniej i zachodniej dostępu do niego broniły strome zbocza wzgórza na którym został wybudowany. Te, od strony południowej dodatkowo otaczała rzeka Lyon, podczas gdy od północy chroniły go także kamieniste szczyty gór Grampians. W tej sytuacji, jedyna rozsądna droga do zamku prowadziła zatem stromym i dość grząskim wąwozem osłaniającym zamkowe wzgórze od wschodniej strony. W swym górnym biegu łączy się on następnie z relatywnie płaską, przez co i najbardziej narażoną na ewentualny atak, platformą położoną od północnej strony zamku. Tym samym, dodatkową ochronę tego newralgicznego miejsca stanowi wykuta w skale szeroka fosa. Sam budynek był podobnie odpowiednio wzmocniony. W każdej jego ścianie osadzone zostały zatem otwory strzelnicze.
Niestety większa część frontowej, północnej ściany została zniszczona. W zachowanym północno – zachodnim rogu górnego piętra wciąż jednak można zauważyć pozostałość garderoby. W jej południowej ścianie znajduje się niewielka, kwadratowa półka ścienna. W przeciwległej, północnej ścianie została z kolei osadzona była także ambrazura. W centralnej części ściany zachodniej widnieje ponadto pozostałość przewodu kominowego. Duże łukowate wejście w ścianie południowej wydaje się być późniejszym, najprawdopodobniej XVII-wiecznym dodatkiem. Na lewo od niego (w kierunku zachodnim, w dolnej części południowej ściany widnieją jednak dwie oryginalne ambrazury: jedna szczelinowa i kolejna owalna. Od południowej strony zamku znajdował się także jego główny dziedziniec. Szeroki na około 8 metrów oryginalnie otoczony był też murem, którego nieliczne fragmenty są wciąż widoczne tuż przy samej krawędzi wzgórza. Brak jest jednak śladów jakichkolwiek budynków istniejących w jego obrębie.
Od północnej strony zamku, na wspomnianej wcześniej platformie istniał także niegdyś, najprawdopodobniej budynek gospodarczy (magazyn lub stajnia. Możliwe, że w swej górnej części mieścił nawet dodatkowe kwatery mieszkalne) o wymiarach 16.5 na 8 metrów. W chwili obecnej jego jedyną pozostałością jest prostokątne zagłębienie w gruncie, odpowiadające położeniu jego fundamentów.
 

Historia Carnbane Castle

Zamek został wybudowany około roku 1564 przez Red Duncan’a Campbell of Glenlyon, the Hospitable (czyli „Czerwonego Duncan’a Campbell’a, Gościnnego”. Gaelicka wersja jego nazwiska brzmiała: Donnachadh Ruadh na Feileachd). Rzeczywiście, jego serdeczność była znana nawet w dalekiej Irlandii. Właśnie jeden z mieszkańców Szmaragdowej Wyspy, znany jako „Bard of Gorrie” miał odwiedzić Duncan’a w Carnbane. Zgodnie z zachowaną relacją, podczas wydanej z tej okazji uczty miano podać „tłustego byczka, sześć skopów (kastrowanych baranów) i jelenia, wśród innych potraw”.
Według lokalnej legendy, z dobroczynnością Duncana było także związane powstanie nazwy Carnbane. Miał on zatem oddać jakiemuś żebrakowi całe swoje okrycie. Gdy zupełnie nagi zjawił się następnie w domu, jego żona na ten widok wykrzyknęła „Carn Ban!”, co w gaelickim języku oznaczało „białą gęś”. Bardziej jest jednak prawdopodobne, że zwrot „carn ban” oznacza w tym przypadku „białą górę”. Red Duncan Campbell zmarł w roku 1580. Zamek Carnbane także nie funkcjonował zbyt długo. Wkrótce po śmierci Duncan’a zniszczyła go „grupa ludzi z Lochaber” (w rejonie Argyll), najprawdopodobniej złodziei bydła. Wystrzelona przez nich płonąca strzała miała utkwić w pokrytym strzechą dachu. Syn Duncan’a – sir Colin (zwany też „Szalonym Colin’em”, co miało się wiązać z skutkami jakiegoś urazu głowy, którego doznał w dzieciństwie) nie odbudował spalonego zamku, lecz około roku 1585 wybudował kolejny – Meggernie Castle, położony 14 kilometrów na zachód od Carnbane.
Pierwszą gruntowną inspekcję zachowanych murów Carnbane przeprowadził w drugiej połowie XIX wieku, mieszkaniec doliny Glenlyon – Duncan Campbell. Opis tych badań oraz wyciągniętych na ich podstawie wniosków Campbell zamieścił następnie w opublikowanej w roku 1886 pracy pod tytułem „The Lairds and lands of Glenlyon”. Zawarta w niej teoria, jakoby położona na parterze zamku spiżarnia oryginalnie posiadała kamienne sklepienie, nie znalazła jednak potwierdzenia w toku późniejszych badań.

 
Zamek można zwiedzać o każdej rozsądnej porze. Z uwagi na strome zbocza, jak i złą kondycję zamkowych murów należy jednak wykazać wzmożoną uwagę.