Doune Castle

Majestatyczny zamek Doune położony jest na długim półwyspie u zbiegu rzeki Teith i potoku Ardoch. Cały kompleks posiada wymiary 47.2 na 43.5 metrów, przy obronnych murach dochodzących wysokości 12.1 metrów. Najbardziej imponującą częścią tej XIV-wiecznej warowni jest wysoka na około 30 metrów wieża bramna. Zbudowana została ona z lokalnego, ciemnoszarego piaskowca. Do architektonicznych detali użyto jednak jaśniejszej odmiany tego kamienia dostarczonej z odległego o około 8 kilometrów miasteczka Ballengeith, w pobliżu Stirling. W budynku tym, nad dobrze bronionym wejściem ulokowane zostały główne apartamenty właściciela zamku – Roberta Stewarta, księcia Albany (ur. 1340 – zm. 1420) i jego drugiej żony Murielli Keith (ok. 1365 – 1449). Na lewo od wejścia, od północno – wschodniego rogu głównej wieży widoczna jest mniejsza, okrągła wieża. Także ona mieściła wysokiej klasy pokoje mieszkalne, będące niejako uzupełnieniem tych z głównej wieży. Każda z tych komnat wyposażona była m.in. w osobną toaletę. Dostęp światła zapewniały, doskonale widoczne z zewnątrz, szczelinowe otwory okienne. Wieża ta posiada także, obecnie mocno zniszczony, wykusz latrynowy który w momencie ewentualnego ataku mógł jednocześnie służyć także jako machikuł. Jego pozostałości najlepiej widoczne są z zewnątrz budynku. W położonej dalej wysokiej, prostokątnej wieży mieszczą się przewody kominowe oraz główne, spiralne schody dające dostęp do wszystkich kolejnych pięter wieży bramnej. Umieszczone zostały tu jednak także dodatkowe latryny. Na samym jej szczycie, w miejscu gdzie obecnie znajduje się maszt z firmową flagą organizacji Historic Scotland umieszczony był najprawdopodobniej żelazny kosz paleniskowy wypełniony drewnem. Podpalone polana stanowiły wówczas sygnał alarmowy w przypadku ewentualnego zagrożenia. Najbardziej narażonym na atak miejscem w każdym zamku jest najczęściej brama prowadząca do jego wnętrza. Stąd w Doune podjęto szereg starań celem skuteczniejszej jego obrony. Pierwszą linią obrony były solidne, drewniane drzwi. Widoczna dzisiaj brama jest oczywiście jedynie repliką. Oryginalna jest natomiast żelazna krata, będąca dodatkowym wzmocnieniem wspomnianych drzwi. Została wykonana ona w typowym szkockim stylu, gdzie jej poszczególne pręty przenikają siebie nawzajem. Podobny sposób wykonania kraty z pewnością znacznie wzmacniał całą jej konstrukcję. Powyżej kraty, w masywnym, kolebkowym sklepieniu widoczny jest otwór przez który opuszczana była solidna brona. Oryginalnie pośrodku pasażu umieszczone były kolejne, drewniane drzwi. Całość od strony dziedzińca spinała następna żelazna krata. Sam pasaż nie posiadał połączenia z wyższymi piętrami wieży. Masywne, kamienne bloki z których był wykonany miały także chronić całość konstrukcji od ataku z użyciem ognia. Jedynym pomieszczeniem połączonym z pasażem był zatem, położony na prawo od wejścia (tj. od zachodniej strony) pokój strażnika. Stróżówka ta wyposażona była w kominek oraz szczelinowy otwór pozwalający na obserwację osób wkraczających do zamku. Co zrozumiałe otwór ten mógł jednak także pełnić rolę prymitywnej ambrazury. W dalszej części stróżówki ulokowana była także niewielka cela więzienna. Obecnie pomieszczenia te służą jako zamkowy sklepik. Drzwi położone po wschodniej stronie pasażu prowadzą do trzech komnat służących niegdyś jako spiżarnie. Oryginalnie dostęp do nich był możliwy jedynie od strony dziedzińca (od południa). Dwie z nich posiadają lufciki w swych sklepieniach. Przez nie dostarczane były niezbędne produkty spożywcze na wyższe piętra wieży. Z uwagi na brak jakichkolwiek dokumentów inwentaryzacyjnych dotyczących wieży bramnej, historycy zmuszeni są do ustaleń przeznaczenia położonych w niej komnat, na zasadzie analogii z innymi lordowskimi siedzibami. Na tej zasadzie przyjmuje się, że każde z dwóch głównych pięter tej wieży stanowiło jedną, obszerną komnatę. Piętro dolne w ten sposób przeznaczone było do użytku księcia Albany, górne natomiast należało do jego małżonki. Komnata położona na pierwszym piętrze wieży, zwana Książęcym Hallem była pomieszczeniem przeznaczonym do ściśle prywatnego użytku księcia. Mogła ona jednak służyć zarówno jako kancelaria lub jadalnia dla najbardziej zaufanych gości księcia. Komnata ta posiada wymiary 13.4 na 8.1 metrów i wysokości 7.4 metrów. Obecny jej wystrój zawdzięczamy pracom konserwatorskim przeprowadzonym w zamku w roku 1883. W oryginalnym wyposażeniu z lat panowania księcia Albany musiało znajdować się tutaj z pewnością m.in. wielkie łoże z baldachimem oraz tron. Ściany komnaty były zapewne także udekorowane kolorowymi, bogato zdobionymi zasłonami. Oryginalną pozostałością jest natomiast niezwykły, podwójny kominek. Jego nietypowa budowa pozwalała zapewne na korzystanie, w zależności od potrzeby z jednej lub dwóch komór paleniskowych. W północno – zachodnim krańcu tej sali, wewnątrz obudowanej galerii znajdują się schody dające dostęp zarówno do górnej części tej samej galerii (służyła ona zapewne zamkowym muzykantom) jak i kolejnych pięter oraz chodnika obronnego położonego na szczycie kurtynowego muru. Krótki pasaż położony obok wspomnianych schodów prowadził z kolei do Wielkiego Hallu. Poprzez drzwi umieszczone w południowej ścianie książęcego hallu możliwy był dostęp do niewielkiego pokoju wyposażonego w kamienny zlew. Schody ulokowane w północnej ścianie hallu prowadziły natomiast do pierwszego z kilku pokoi mieszczących się w okrągłej wieży. Warto zwrócić uwagę na nietypowy kształt tego pomieszczenia, różniący go znacznie względem następnych komnat. Pokój ten nie posiada kominka, ma za to właz łączący go z położoną niżej spiżarnią. Sugeruje to, że nie był on de facto pokojem mieszkalnym a raczej pomieszczeniem dla służby obsługującej Książęcy Hall. Schody w północno – wschodnim rogu Książęcego Hallu prowadziły do kolejnej komnaty ulokowanej w okrągłej wieży. Pokój ten posiada własny kominek, piękne lancetowate okno oraz wykuszową latrynę (jej pozostałości są widoczne zwłaszcza od zewnętrznej strony). W związku z tym wydaje się, że ta komnata służyła jako faktyczna sypialnia księcia (łoże umieszczone w Książęcym Hallu spełniało zatem rolę raczej dekoracyjną). Po minięciu tego pokoju, podążając dalej schodami docieramy do łukowatego, wąskiego pasażu, poprzez który z kolei docieramy do komnaty zbliżonej budową do sypialni księcia. Jedyną różnicą w tym przypadku jest brak latryny. Przeniesiona została ona w pobliże spiralnych schodów. Komnata ta była najprawdopodobniej sypialnią księżnej. Tuż za tym pomieszczeniem ulokowany był hall księżnej. Wystrój tego pomieszczenia musiał być zaaranżowany w sposób zbliżony do hallu księcia. Ogrzewanie tej komnaty zapewniał kominek umieszczony we wschodniej ścianie. Do dnia dzisiejszego zachowały się niestety tylko jego fragmenty. Z pewnością był on jednak także bogato zdobiony. W środkowej części ściany południowej (od strony dziedzińca) znajduje się niewielka alkowa. Oryginalnie była ona z pewnością oddzielona od reszty hallu drewnianą ścianką. Mieściła się tutaj prywatna kaplica księżnej. We wschodniej ścianie tego pomieszczenia wciąż widoczna jest trójkątna wnęka spełniająca najprawdopodobniej rolę tabernakulum. Poniżej jej znajduje się piscina w której obmywane były kielichy liturgiczne. We wnęce na prawo od pisciny umieszczony był zapewne ołtarz. W przeciwległej do ołtarza ścianie widoczna jest niewielka wnęka. Pozwalała ona damom dworu księżnej na udział w celebrowanej mszy. W sporych rozmiarów wnęce okiennej położonej w południowo – wschodnim rogu hallu księżnej znajdują się także drzwi prowadzące na poziom chodnika obronnego. Zauważalne na ścianach hallu kamienne wsporniki wskazują na oryginalne położenie sufitu. Najwyżej położone piętro w wieży bramnej było najprawdopodobniej podzielone na mniejsze pokoje i garderoby. Wydaje się, że przeznaczone były one dla członków książęcej rodziny oraz poszczególnych zwierzchników zamkowej służby. Osoba o pozycji księcia Albany mogła dysponować nawet 50 osobami służby. Oczywiście w tej sytuacji niezbędne było także zakwaterowanie ich wszystkich w zamku. Większość z nich nocowała zatem na podłodze w Wielkim Hallu oraz kuchni. Dla wyższej stopniem służby przeznaczone zostały proste łóżka ustawione w licznych zamkowych zakamarkach. Wokół szczytu wieży bramnej poprowadzony jest także chodnik obronny. Całość otoczona jest dodatkowo blankami. W masywnym budynku położonym na zachód od wieży bramnej ulokowany jest Wielki Hall o wymiarach 20.7 na 8.2 metrów. Dostęp do niego prowadził zarówno od strony Wieży Kuchennej jaki i z poziomu książęcego hallu. Drzwi prowadzące z kuchni ulokowane są w południowo – zachodnim rogu wielkiego hallu. Oryginalnie w ich pobliżu znajdowało się pomieszczenie oddzielone od reszty hallu drewnianą ścianką. Jej położenie obecnie wskazuje niewielki, ciągnący się wszerz sali, kamienny stopień. Ścianka dzieląca hall pełniła tutaj dwojaką funkcję. Po pierwsze oddzielała możnych od typowego zgiełku i zapachów dochodzących z pobliskiej kuchni, a zarazem redukowała przeciągi ciągnące od strony ulokowanych w pobliżu głównych drzwi prowadzących na dziedziniec. Położone w pobliżu spiralne schody umożliwiały dostęp do galerii muzykantów (obecna z pewnością znacznie różni się od oryginalnej) oraz dalej do chodnika obronnego położonego na szczycie kurtynowego muru. W północnej części tego samego pomieszczenia znajdował się pokój (zwany buttery), w którym wystawione były butelki wina tuż przed ich samym podaniem na stół ucztujących w wielkim hallu możnych. Wina do tego pomieszczenia dostarczane były z położonej poniżej głównej spiżarni za pomocą włazu umieszczonego w podłodze. Wielki Hall swój obecny wygląd zawdzięcza pracom restauracyjnym z roku 1883. Podczas nich odbudowano cały dach budynku, oszklono wszystkie okna oraz dodano widoczne na wschodnim krańcu sali. Oryginalnie na środku hallu, tak jak to można zaobserwować także dzisiaj, znajdował się wielki kosz paleniskowy. Ponad nim w suficie znajduje się otwór wentylacyjny, odprowadzający dym z paleniska. Hall posiada pięć wielkich okien, umieszczonych od zachodniej, północnej i południowej strony. Poczwórne okno we wschodnim narożniku ściany południowej miało za zadanie oświetlania, ulokowanego tutaj na specjalnym kamiennym podwyższeniu, stołu książęcej pary. W pobliżu tego okna, znajdują się także drzwi prowadzące do niewielkiej latryny. Z pewnością przeznaczona była ona tylko do użytku najwyższych rangą gości. Na ścianach hallu można także zaobserwować pozostałości haków na których zawieszone były kolorowe zasłony ścienne. Drzwi widoczne w północno – wschodnim rogu sali prowadzą do prywatnej kwatery księcia, tzw. książęcego hallu. Poniżej wielkiego hallu umieszczone były trzy obszerne spiżarnie, każda z kolebkowym sklepieniem. Dostęp do nich był możliwy bezpośrednio z poziomu dziedzińca lub jak to miało miejsce w przypadku spiżarni służącej jako winnica, także z poziomu hallu (bocznego pomieszczenia). Dostęp do Wieży Kuchennej, drugiej pod względem wielkości budowli zamku prowadzi przez proste kamienne schody położone od północno – zachodniego rogu dziedzińca. Doprowadzone były zatem do miejsca, gdzie wieża ta styka się z budowlą wielkiego hallu. Służyły one zarówno zaproszonym na uczty gościom, jak i wszelkim petentom księcia. Pierwsze, nieregularne w swym kształcie pomieszczenie wieży kuchennej pełniło oryginalnie funkcję tzw. pokoju serwisowego. Zwracają tutaj szczególna uwagę dwa sporych rozmiarów okna serwisowe, przez które służba odbierała przyrządzone w pobliskiej kuchni potrawy. Potrawy te były następnie dostarczane na główną salę wielkiego hallu. Kuchnia położona jest na pierwszym piętrze wieży. Wielkie palenisko z łukowym nadprożem położone jest od zachodniej strony pomieszczenia. Dostęp światła zapewniało natomiast okienko ulokowane w północnej ścianie. Naprzeciwko, po lewej stronie paleniska znajdują się dwa ścieki do odprowadzania nieczystości z kuchni na zewnątrz budowli. Otwory wentylacyjne pozwalające na odprowadzanie dymu i pary umieszczone są między innymi powyżej okien. Niewielkie pozostałości pieca do pieczenia chleba znajdujące się w pobliżu dużego wschodniego okna datowane są na lata II powstania jakobickiego (1745 – 1746). Kamienne płyty podłogowe położone zostały w roku 1883 podczas generalnej przebudowy zamku. Drzwi umieszczone w ścianie południowej miały łączyć kuchnię z planowanym lecz nigdy nie ukończonym skrzydłem zachodnim. Możliwe jest też jednak, że doprowadzone były do nich drewniane schody poprzez które służba miała dostęp do kuchni z poziomu dziedzińca. W pomieszczeniu serwisowym można łatwo dostrzec kamienne wsporniki podtrzymujące istniejące niegdyś podłogi. Dostęp do tych położonych wyżej pokoi jak i pokoi leżących ponad kuchnią prowadził przez spiralne schody umieszczone od wschodniej części pomieszczenia. Schody te wydają się być późniejszym dodatkiem, zastępującym ich oryginalne drewniane odpowiedniki. Podążając wspomnianymi schodami docieramy do jednych z najbardziej eleganckich komnat w zamku. Obszerny pokój umieszczony powyżej kuchni nosi miano „Sypialni królowej Marii”. Co interesujące – wszystko jednak wskazuje na to, że królowa Maria Stuart (1542 – 1578) nigdy faktycznie nie odwiedziła zamku w Doune. Komnata ta była jednak z pewnością przeznaczona do użytku specjalnych gości księcia Albany. Pokój posiada dwa wielkie okna, położone od wschodu i południa oraz piękny kominek, którego zdobienia wyraźnie nawiązują do kominków z wieży bramnej. Znajdują się tutaj także dwa niewielkie zakamarki, z których jeden służył jako garderoba, podczas gdy w drugim umieszczona była latryna. Obydwa te pomieszczenia były jednak z pewnością dobrze ogrzane, jako że leżały po obu stronach przewodu kominowego należącego do paleniska w kuchni. Do uboższego w wystroju pokoju na poddaszu dostęp był możliwy jedynie z poziomu otaczającego go chodnika obronnego. Zachowany w Brytyjskim Muzeum z Londynie plan pokazuje, że właśnie z tego pokoju w roku 1746 udało się uciec uwięzionemu tutaj wraz z kilkoma towarzyszami – John’owi Home (1722 – 1808), przyszłemu słynnemu poecie i dramaturgowi. Podziwiając wieżę kuchenną od strony dziedzińca, na jej rogu można łatwo dostrzec wystające z muru kamienne konsole. Wskazuje to, że od strony zachodniej planowana była budowa kolejnego dwupiętrowego skrzydła. Plany te oczywiście nigdy nie zostały zrealizowane. Podobnie od południowej strony widoczne są w murze obronnym – wielkie, zaokrąglone u góry wnęki okienne. Brak jest tu jednak jakiejkolwiek pozostałości budynku. Wydaje się za tym bardzo prawdopodobnym, że także tutaj miało zostać z czasem dodane kolejne skrzydło. Mogła to być zarówno kaplica, jak i dodatkowe pokoje dla wysokich rangą gości lub co najbardziej prawdopodobne główna rezydencja księcia Albany. Trudno jest także ustalić jak zaadoptowana miała być wschodnia część zamku. W murze od tej strony brak jest jakichkolwiek otworów okiennych. Zauważalne są jednak miejsca w których oparty był jakiś dach. Możliwe jednak, że należał od do budynków, którego fundamenty są wciąż widoczne, a które pochodzą z czasów znacznie późniejszych. Biorąc pod uwagę wszystkie te hipotezy można chyba założyć, że oryginalne założenie zamku księcia Albany różni się znacznie od zachowanej do dnia dzisiejszego budowli. Wydaje się całkiem prawdopodobnym, że w południowym skrzydle miała się mieścić główna rezydencja księcia, jednak z uwagi na panującą wówczas sytuację polityczną niezbędnym okazała się być budowa potężnej Wieży Bramnej w pierwszej kolejności. Wieża ta oprócz całkiem znośnych warunków mieszkalnych zapewniała też solidną ochronę przed ewentualną napaścią. W następnym kroku, idąc w stronę przeciwną ruchowi wskazówek zegara wybudowano Wielki Hall, czyli budynek spełniający najbardziej publiczną rolę w całym kompleksie. W dalszej kolejności powstała Wieża Kuchenna, wzbogacona o dodatkowe pokoje mieszkalne. Po ukończeniu skrzydła wschodniego i następnie południowego, w swych założeniach najbardziej prestiżowego oraz dzięki swoim ogromnym oknom skierowanym na południe także odpowiednio nasłonecznionego mogła by tutaj rezydować książęca para. Po ich przeprowadzce z wieży bramnej opuszczone pokoje zajęliby zapewne najwyżsi rangą dostojnicy książęcego dworu, m.in. konstabl czy kapelan. Wiadomym jedynie jest, że wkrótce po ukończeniu wieży kuchennej Robert Stewart, książę Albany zmarł w zamku Stirling w roku 1420 (dnia 3 września). Tym samym jego ambitne plany nigdy nie zostały zrealizowane. Pośrodku dziedzińca ulokowana jest także zamkowa studnia. Jej obecny wygląd zawdzięczamy pracom restauracyjnym przeprowadzonym w zamku w roku 1884. Oryginalnie mierzyła ona około 20 metrów głębokości. W ścianie zachodniej kurtynowego muru zwraca także uwagę, zamurowana obecnie, niewielka poterna czyli tylna furta. Lepiej widoczna od strony zewnętrznej bramka chroniona była przez ulokowany bezpośrednią nad nią, wsparty na czterech konsolach machikuł. Podobną funkcję obronną mógł także jednak spełniać wykusz latrynowy położony na lewo od wspomnianego machikułu. Oglądając wieżę kuchenną (od zewnętrznej strony zamku) można dodatkowo zauważyć, że jej dolna część została wybudowana w zupełnie innym stylu co wyższe partie budowli. Wykonana została zatem z drobniejszych i mniej regularnych kawałków gruzu. Brakuje tu także wyciosanych z jaśniejszej odmiany piaskowca narożników. Sugeruje to, że ta część może pochodzić z budowli (możliwe, że starszej warowni) z lat poprzedzających zamek Albany’ego. W obrębie północnej części kurtynowego muru w odróżnieniu od pozostałych jego części istnieją potężne budynki wliczając w to Wielki Hall oraz Wieżę Kuchenną. Na ich podstawie można także przyjąć, że Albany zmieniał pierwotne plany budowy zamku. W pierwszej kolejności świadczą o tym zaokrąglone u góry okna z których każde wybudowane jest w innym stylu i wielkości. Kolejną wskazówką jest także okrągła wieża ulokowana w połowie długości północnej części Wielkiego Hallu. Jej istnienie wydaje się być zupełnie pozbawione sensu. W tej sytuacji jedynym logicznym wyjaśnieniem może być zatem teoria, że miała ona oryginalnie wyznaczać położenie ściany dzielącej Wielki Hall na połowę.

Historia Doune Castle

Zamek Doune położony jest na długim i wąskim półwyspie otoczonym wodami rzeki Teith oraz potoku Ardoch. To strategiczne miejsce było już wykorzystywane w czasach rzymskich w I wieku n.e., wkrótce po inwazji wojsk Juliusza Agricoli (40 – 93) na Szkocję. Miejsce w którym Rzymianie wybudowali drewniany fort otoczony ziemnymi wałami położony był nieco dalej na północ od zamku Doune. Miejsce to jest obecnie wykorzystywane jako boisko przez miejscowy klub krykietowy. Możliwe jest, że wcześniejsze fortyfikacje znajdowały się także na miejscu obecnego zamku. Sama jego nazwa wywodzi się od wyrazu „Dun”, oznaczającego starożytną twierdzę. Jest całkiem prawdopodobnym, że otaczające zamek rowy mogły należeć do tej wcześniejszej warowni. Bardziej wiarygodną się jednak wydaje możliwość istnienia w tym miejscu kamiennego zamku pod koniec XIV wieku. Fragmenty warowni poprzedzającej zamek księcia Albany mogą stanowić bazę Wieży Kuchennej. Dzieje zachowanego do dziś zamku nierozerwalnie są związane z osobą Roberta Stewarta, księcia Albany (1340 – 1420). Można zaryzykować stwierdzenie, że był on postacią dość tragiczną. W historii Szkocji zapisał się głównie jako Regent Szkocji, pełniący tą zaszczytną funkcję tylko dzięki morderstwu jakiego się dopuścił na osobie swojego bratanka, następcy tronu Davida Stewarta, księcia Rothesay (1378 – 1402). Robertowi często wypomina się także celowe zaniechanie prób oswobodzenia pozostającego w angielskiej niewoli króla Jamesa I (1394 – 1437). Robert Stewart był jednym z aż 21 dzieci króla Roberta II (1316 – 1390), pierwszego władcy Szkocji z dynastii Stewartów. Z całej tej liczby potomstwa tylko czworo zostało poczętych z legalnego związku. Król Robert przez całą dekadę był związany z Elizabeth Mure (ok. 1320 – 1355), zanim w roku 1347 otrzymał papieską dyspensę na ślub i legitymizację dzieci z ich związku. Wśród nich znalazł się także Robert, przyszły książę Albany. Urodził się on w roku 1340. 21 lat później w roku 1361 poślubił Margaret Graham, hrabinę Menteith (1334 – 1380). Dekadę później, od tego wydarzenia, Robertowi zostało nadane hrabstwo Fife wraz z zamkiem Falkland. W roku 1382 został także mianowany Wielkim Szambelanem Szkocji, co stawiało go w rzędzie najwyższych dostojników państwowych. W roku 1386 wobec utraty zdolności rządzenia krajem przez jego ojca – Roberta II i zniedołężnienia jego starszego brata Roberta (1337 – 1406, przyszły król Robert III) Robert Stewart przejął faktyczne rządy nad Szkocją, pozostając jej niekoronowanym władcą, aż do dnia swojej śmierci. Jedynie przez krótki okres trzech lat, na przełomie roku 1399 i 1402 jego bratanek, wspomniany wyżej książę Rothesay – David zdołał zagrozić jego pozycji. Albany został mianowany Regentem Szkocji na okres jednego roku pod warunkiem odpowiedniego zachowania się na tym zaszczytnym i bardzo odpowiedzialnym stanowisku. Pomimo wydarzeń związanych ze śmiercią księcia Rothesay i licznych problemów wewnętrznych w kraju wliczając w to: zależność wysp północnych od królestwa Norwegii, nieustające walki z klanem MacDonald – Lordami na Wyspach oraz sytuację na pograniczu, gdzie wiele z tamtejszych rodów skłaniało się bardziej ku sojuszowi z Anglią, Robert Stewart zdołał przetrwać na swoim stanowisku aż do później starości. Warto tutaj wspomnieć, że pomimo ciągnącej się za nim przez wieki, często niesłusznie, złej reputacji – Albany uczynił także wiele dobrego dla swojego kraju. Był więc m.in. fundatorem pierwszego szkockiego uniwersytetu w St Andrews. Bardzo pozytywnie wypowiadał się o nim także kronikarz Walter Bower (1385 – 1449), określając go jako osobę wyjątkowo cierpliwą, uprzejmą, rozmowną i przyjazną. Wśród wielu innych zalet Albany’ego Bower wymienił także jego odwagę i niezwykłą hojność. Najtragiczniejsze wydarzenie z lat panowania Roberta Stewarta dotyczy jednak śmierci jego bratanka – Davida w roku 1402. Konflikt pomiędzy Albany’m a Davidem, następcą tronu był w współczesnych czasach powszechnie znany. Z pewnością duży wpływ miała na niego wielka ambicja Roberta, ujawniająca się choćby w przybranym przez niego tytule księcia Albany czyli z Alby, królestwa z którego wywodziła się współczesna Szkocja. Chociaż Albany nie był obecny przy śmierci Davida został jednak oskarżony to tą straszliwą zbrodnię (Rothesay zmarł z głodu uwięziony w lochu zamku Falkland). Pomimo, że wkrótce został też oczyszczony z zarzutów przez samego króla Roberta III podejrzenia o udział w śmierci Davida ciążą nad Robertem Stewartem aż do dzisiaj. Kiedy w roku 1406 do niewoli angielskiej dostał się kolejny jego bratanek oraz następca tronu James, Albany stał się faktycznym choć niekoronowanym władcą Szkocji. Swoje prawdziwe ambicje Stewart zdradził w dokumencie z roku 1409 w którym wyraził pragnienie zostania prawowitym królem w niedługim czasie. Chociaż nie ma jasnych dowodów na celowe utrudnianie zwolnienia Jamesa I z angielskiej niewoli, ten ostatni święcie w to wierzył. Ambicje Roberta musiały mieć odzwierciedlanie także w budowie zamku Doune, nawiązującego swoim rozmachem do innych warowni królewskich z tego okresu. Stewart z pewnością nie mógł wówczas borykać się z problemami finansowymi skoro przez współczesnego mu Bowera został określony jako „wielki wydawca (pieniędzy)”. Zamek Doune, sam w sobie nawiązywał do wielkich XIII-wiecznych warowni z dziedzińcem zamkniętym, takich jak Bothwell, Caerlaverock lecz także i do królewskich pałaców w Linlithgow czy Falkland. Z pewnością istotne w nim były zatem zarówno cechy ściśle obronne jak i pozwalające na komfortowe w nim mieszkanie. Szczególnie rzuca się w oczy więc pomysłowy i zhierarchizowany plan akomodacyjny. Pierwsza wzmianka o zamku Doune pochodzi z roku 1381. Z pewnością zamieszkany był on już w roku 1401 skoro wymieniony został jako miejsce nadawcze listu Roberta Stewarta, księcia Albany do króla Anglii – Henryka IV (1366 – 1413). Albany zmarł nie ziściwszy swoich królewskich ambicji. Jego syn i następca nie tylko nigdy nie dorównał pozycji ojca, ale i surowo został ukarany za jego przewinienia. Wkrótce po powrocie Jamesa I z niewoli co miało miejsce w roku 1424, król nie mogąc wywrzeć zemsty na nieżyjącym od czterech lat Robercie Stewarcie skierował się w stronę jego spadkobierców. Już w następnym roku, dnia 24 maja syn Roberta – Murdoch, 2-gi książę Albany (1362 – 1425) wraz z synami Walterem (1394/1410 – 1425) i Alaisdarem (1395/1410 – 1425) oraz teściem sir Duncanem, 8-ym hrabią Lennox (ok.1345 – 1425) zostali ścięci pod zarzutem zdrady na Gowan Hill w Stirling (kamień na którym przeprowadzono egzekucję jest wystawiony wciąż na tym samym wzgórzu w pobliżu zamku Stirling). Tym samym zamek Doune został włączony do dóbr koronnych. Opiekę nad tą twierdzą od tej pory mieli pełnić specjalni namiestnicy. Ich zadaniem było między innymi zaopatrzenie, pobór podatków z okolicznych włości oraz podejmowanie niezbędnych prac naprawczych zamku. Tych ostatnich nie było jednak zbyt wiele. Zgodnie z zachowanymi dokumentami w okresie pomiędzy rokiem 1430 a 1581 naprawiono jedynie stajnie (w roku 1434) oraz drzwi i łóżka w roku 1467. W tym samym roku 1467 wybudowano także w obrębie zamku browar. Żadnych poważniejszych prac naprawczych nie przeprowadzono, tym samym, w Doune aż do końca XVI wieku. Zamek z uwagi na swoje położenie był jednak atrakcyjną bazą wypadową do polowań w pobliskich lasach. Z tej przyczyny zapewne był on zatem często przekazywany królewskim małżonkom w posagu. W ten sposób zamek został podarowany przez króla Jamesa II (1430 – 1460) swojej małżonce Mary of Guelders (ok.1434 – 1463). W roku 1468 podobnie postąpił James III (1451 – 1488) względem Małgorzaty Duńskiej (1456 – 1486) oraz w roku 1503 Jamesa IV (1473 – 1513) przekazując go Margaret Tudor (1489 – 1541). Każda z tych władczyń spędziła tutaj także część okresu żałoby po zmarłym mężu. Z zachowanych dokumentów wiemy, że podczas ich pobytu w zamku podejmowano szereg starań w celu zapewnienia im odpowiedniej wygody. Dla przykładu w roku 1488 przeznaczono spore sumy pieniężne na utrzymanie zamkowych ogrodów. Dekadę później, ogrodnik nazwiskiem John Hemrici odpowiadał za sadzenie m.in. kapusty, cebuli i porów. Wśród zamkowej służby znajdowali się także kapłan, krawiec, praczka, odźwierny, strażnik oraz pasterz. Pierwsza większa przebudowa zamku miała miejsce w roku 1581 za sprawą króla Jamesa VI (1566 – 1625). Za sumę 200 funtów zostały dodane wówczas do zamkowych murów blanki oraz narożne bartyzany. Wśród budowniczych przewijają się nazwiska rzemieślnika Michaela Ewinga czy niejakiego Makquarrena, którego zadaniem było przykrycie zamkowych dachów kamiennym łupkiem. Pierwszym odnotowanym historycznie królewskim namiestnikiem zamku Doune został William Moray. Moray pełnił tą funkcję od roku 1434 do 1468 i został zobowiązany do zaopatrzenia zamku i naprawy jego murów. Koszty tych prac miały zostać pokryte z poboru podatku z okolicznych ziem, rybołówstwa oraz młynów. Nowym zarządcą w roku 1468 został Edmonstoun of Drumcampsy. Z czasem został on także mianowany konstablem zamku. Lista kolejnych konstablów Doune była prowadzona niemal corocznie, aż do XVII wieku. Ciekawe wydarzenie miało miejsce za kadencji Williama Edmonstoun of Duntreath. W roku 1525 wdowa po królu Jamesie IV – Margaret Tudor poinformowała go o rychłym jej przyjeździe do zamku. W odpowiedzi królowa usłyszała jednak, że udostępniony zostanie jej jedynie jeden pokój. Królowa miała się w nim pomieścić wraz z całą jej świtą. Margaret przyjęła to za obrazę i odmowę wykonania przez sir Williama jego obowiązków. Dwa lata później, po powtórnym małżeństwie z Henry Stewartem, 1-ym Lordem Methven (ok.1495 – 1552) Margaret doprowadziła do usunięcia Edmonstouna z zajmowanego stanowiska. Na jego miejsce został mianowany brat Henry’ego – sir James Stewart of Beath (przed 1513 – 1544). Niestety sir James nie przystosował się zbytnio do tej zaszczytnej funkcji i zginął w ulicznej zwadzie w Dunblane. Następcą Jamesa na stanowisku konstabla zamku Doune został jego syn, także o imieniu James (po 1529 – 1590). James Stewart był zamieszany w morderstwo faworyta królowej Marii Stuart (1542 – 1587) – Davida Rizzio (ok. 1533 – 1566) dnia 9 marca 1566 roku. Następnie był jednak też oskarżony o wspieranie Marii po jej abdykacji w roku 1567. W związku z tym James został zobligowany do opuszczenia zamku. Kiedy odmówił armia pod dowództwem Regenta Szkocji – Matthew Stewart’a, 4-ego hrabiego Lennox (1516 – 1571) w roku 1570 rozpoczęła pierwsze i zarazem ostatnie oblężenie zamku Doune. Po trzech dniach walki James Stewart poddał zamek pod warunkiem, że ten nie zostanie zniszczony. Wkrótce twierdza została zamieniona w królewskie więzienia. Przetrzymywany był tutaj i torturowany m.in. służący nazwiskiem John Moon, oskarżony o „niebezpieczne intrygi z Anglią”. Podczas wojny domowej w latach 70-tych XVI wieku zamek pełnił rolę więzienia stanowego. Przetrzymywano tutaj m.in. sir Waltera Scotta of Branxholm, 1-ego Lorda Scott of Buccleuch (1565 – 1611), jednej z wielu osobistości sprawiającej nieustanne kłopoty w rejonie Borders. Wśród więźniów znalazł się tutaj także Claud Hamilton, 1-szy Lord Paisley (ok.1546 – 1621) oraz wielu szlachciców edynburskich. W roku 1570 sir James Stewart został przywrócony na stanowisko konstabla zamku oraz mianowany Lordem Doune. Jego syn James (1568 – 1591/2) w roku 1580 poślubił Lady Elizabeth Stuart (1565 – 1591), córkę i spadkobierczynię Jamesa Stuarta 1-ego hrabiego Moray (ok.1531 – 1569/1570). Syn Jamesa i Elizabeth – James (przed 1591 – 1638) w roku 1592 został mianowany 3-cim Hrabią Moray. W posiadaniu rodu pozostał także zamek Doune. Po raz ostatni Doune został wykorzystany podczas II powstania jakobickiego (1745 -1746), kiedy to został zajęty, w imieniu księcia Charlesa Edwarda Stuarta, zwanego „Pięknym Księciem Charlie” (1720 – 1788), przez Gregora MacGregora of Glengyle i jego 25 podkomendnych. Po zwycięstwie jakobitów w bitwie pod Falkirk dnia 17 stycznia 1746 roku ludzie MacGregora uwięzili w Doune 150 jeńców angielskich. Część z nich ulokowano na poddaszu Wieży Kuchennej. 6 osób z tej grupy uciekło z zamku za pomocą powiązanych prześcieradeł. Ostatni z nich musiał jednak skakać, gdy prowizoryczna lina pękła pod jego ciężarem. Wśród uciekinierów był m.in. John Home, późniejszy autor „Historii Rebelii”. W książce tej Home zamieścił oczywiście opis tej śmiałej ucieczki. W późniejszych latach stał się on też cenionym londyńskim dramatopisarzem i poetą. Po powstaniu zamek został ostatecznie opuszczony. Pod koniec XVIII wieku Doune był już mocno zrujnowany. Pozostał w tym stanie, aż do roku 1883 kiedy to Francis James Stuart, XVI-ty Hrabia Moray (1842 – 1943) zatrudnił architekta Andrew Kerra (1814 – 1886) do odbudowy zamku. Pod jego nadzorem został odrestaurowany m.in. Wielki Hall i Hall Księcia.
W roku 1970 zamek został wydzierżawiony państwu. Obecnie znajduje się on pod opieką Historic Scotland.

W roku 1974 w murach warowni nakręcono wiele scen genialnego filmu „Monty Python i święty Graal” autorstwa znanej brytyjskiej grupy komicznej „Monty Python”. Ponadto, Doune Castle został wykorzystany podczas realizacji bardzo popularnego serialu „Gra o tron”.

Obiekt udostępniony jest dla zwiedzających przez cały rok z wyjątkiem 25 i 26 grudnia oraz 1 i 2 stycznia.
W okresie od 1 kwietnia do 30 września zamek otwarty jest codziennie w godzinach od 9.30 do 17.30.
W miesiącu październiku, codziennie od godziny 9.30 do 16.30.
W okresie od 1 listopada do 31 marca zamek zamknięty jest w czwartki i piątki. W pozostałe dni otwarty jest w godzinach od 9.30 do 16.30.

Więcej informacji na stronie:
www.historic-scotland.gov.uk