Forse Castle

Malowniczo położony na bardzo stromym i wysokim na około 50 metrów klifie Forse Castle jest zaliczany do najstarszych kamiennych warowni w Szkocji. Datę jego powstania określa się nawet na XII wiek.
Główny element zamku Forse stanowiła niezbyt duża, najprawdopodobniej dwupiętrowa wieża. Ulokowana została ona na planie prostokąta o wymiarach 6.4 na 3.5 metrów. Szerokość jej ścian u podstawy dochodziła do 2.1 metrów. Obecna wysokość to natomiast około 4 metrów.
Oryginalnie wieża pozbawiona była także kamiennych sklepień. Masywne legary stanowiące podstawę jej drewnianych stropów osadzone były zatem na niewielkich występach ściennych (progach).
Jedyne wejście do wieży znajdowało się najprawdopodobniej na poziomie pierwszego piętra (od strony morza, czyli południowej). Dostęp do niego prowadził zatem przez łatwe do usunięcia w przypadku zagrożenia drewniane schody.
Od południowej strony wieży znajdował się ponadto dziedziniec. Z uwagi na kształt skały na której zamek Forse został wybudowany, przybierał on formę zbliżoną do trójkąta. Dwa budynki ulokowane w jego wschodniej i południowo – wschodniej części pełniły najprawdopodobniej funkcje gospodarcze (w tym stajnię). Z kolei, jednopiętrowy budynek zachodni mógł zapewniać dodatkowe pomieszczenia mieszkalne. Na każdej z jego kondygnacji oryginalnie znajdowały się po trzy pomieszczenia. Dostęp do tego budynku prowadził z poziomu dziedzińca, poprzez komnatę „południową”. Ta, jako jedyna posiadała także dwa niewielkie okienka. Skierowane były one w strony południową i zachodnią. Pozostałe dwa pomieszczenia, tj. „północne” i „środkowe” wyposażone były już tylko w pojedyncze okna. Wygląd górnego poziomu tego budynku jest już niestety niemożliwy do odtworzenia. Kompletnie zniszczone zostały także budynki „wschodni” i „południowo – wschodni”.
Jedyny dostęp do zamku Forse prowadził od strony północnej przez dość wąską groblę. Dodatkową ochronę stanowiła ponadto szeroka i dość głęboka fosa. Ponad nią zapewne był też przerzucony zwodzony most.

Historia Forse Castle

 
Budowniczy zamku, ani jego dokładna data powstania nie są nam znane. Z uwagi jednak, że konstrukcja Forse znacznie przypomina słynny Castle of Old Wick (z XII wieku) przyjmuje się, że także on powstał w XII wieku (ewentualnie w XIII). Z pewnością jednak, w pierwszej połowie XIV wieku, Forse należał do rodu Cheynes. W tym czasie mógł on też zostać gruntownie przebudowany.
W roku 1354, już po śmierci sir Reginalda de Cheyne (ur. ok. 1270 – zm. 1350), jedna z jego dwóch córek imieniem Mariota (ok. 1334 – 1420), poślubiła Johna Keitha (ok. 1308 – 1368), drugiego syna sir Edwarda Keitha (1280 – 1346), Wielkiego Marszałka Szkocji (Great Marischal of Scotland). Wśród wniesionych przez Mariotę w wianie ziem znalazła się także posiadłość Forse.
Z czasem przeszła ona na własność rodu Sutherland of Duffus, którzy sami byli potomkami sir Nicolasa Sutherlanda, syna sir Kennetha de Moravia, 4-ego hrabiego Sutherland (zm. 1333) i … Mary, drugiej z córek wspomnianego sir Reginalda de Cheyne. Właśnie wnuk tej pary i jednocześnie młodszy syn sir Williama de Moravia (zm. 1370), 5-ego hrabiego Sutherland – sir Kenneth Sutherland uznawany jest za założyciela rodu Sutherlands of Forse. Nie jest przy tym wykluczone, że nabył on Forse poprzez ślub z nieznaną z imienia dziedziczką rodu Keiths of Forse. Po śmierci sir Kennetha tytuł 2-ego lairda („Laird” jest szkockim tytułem posiadacza zamku lub ziemskiej posiadłości. Nie jest przy tym uznawany za tytuł szlachecki) Forse przejął jego syn – John Sutherland of Forse.
Zamek Forse pozostał główną siedzibą rodu Sutherlands do około roku 1660. Wówczas przeprowadzili się oni do wybudowanego przez Jamesa Sutherlanda (zm. ok. 1655), 10-ego Lairda – dworu Notthingham. Znajdował się on w odległości około 2 kilometrów na północny – zachód od starego zamku. Ten, najprawdopodobniej w połowie XVIII wieku został kompletnie zburzony. W jego miejscu, w roku 1753, z inicjatywy kapitana Johna Sutherlanda (zm. ok. 1765), 13-ego Lairda powstała nowa siedziba rodu – Forse House. W roku 1766, po przedwczesnej śmierci (z powodu tyfusu plamistego) Williama Sutherlanda (1735 – 1766), 18-ego hrabiego Sutherland – ówczesny 14-ty Laird Forse – George Sutherland (zm. 1773) zgłosił pretensje do zwakownego tytułu. Ich podstawą miał być fakt wywodzenia się rodu Sutherlands of Forse od osoby sir Williama de Moravia, 5-ego hrabiego Sutherland. Ostatecznie jednak, dezycją Izby Lordów, wyższej izby brytyjskiego parlamentu, godność 19-tej hrabiny (countness) przejęła córka zmarłego hrabiego Williama – Lady Elizabeth Sutherland (1765 – 1839, następnie Lady Elizabeth Sutherland Leveson – Gower).
Ostatni męski potomek rodu Sutherlands of Forse – John William Sutherland, 18-ty Laird Forse zmarł w roku 1909.

Forse House przez pewien czas był wykorzystywany jako hotel. Od roku 1986 służy natomiast jako dom opieki.

Dostęp do oryginalnego zamku jest możliwy o każdej rozsądnej porze. Z uwagi jednak na bardzo strome i niebezpieczne klify oraz naprawdę złą kondycję zamkowych murów zaleca się podziwianie go z bezpiecznej odległości.