Hallyards Castle

Oryginalny wygląd zamku Hallyard nie jest nam znany. Przyjmuje się jedynie, że był to sporych rozmiarów budynek, ulokowany w obrębie dziedzińca o wymiarach 37.5 na 26.5 metrów. Do dnia dzisiejszego zachowały się niestety tylko jego skromne relikty. Dzięki fragmentowi położonemu w południowo – wschodniej części dawnego dziedzińca wiadomym jest, że parterowa kondygnacja Hallyard przykryta była tradycyjnym, kolebkowym sklepieniem. Ponad tą kondygnacją mogły się znajdować przynajmniej dwa kolejne piętra.
Można również dość bezpiecznie założyć, że wokół zamku ulokowane były budynki gospodarcze. Całość natomiast mógł otaczać obronny mur.

Historia Hallyard Castle

Zgodnie z tradycją w XI wieku w Hallyard miał się znajdować jeden z wielu łowieckich dworków króla Szkotów – Malcolma Canmore (ur. ok 1031 – zm. 1093). Następnie, posiadłość ta została przejęta przez szkocki Kościół, pełniąc od tej pory funkcję lokalnej rezydencji biskupów Dunkeld. W tym stanie pozostała ona do roku 1539, kiedy to przeszła w ręce sir Jamesa Kirkcaldy of Grange (zm. 1556), Lorda Wielkiego Skarbnika za panowania króla Jamesa V (1512 – 1542). Monarcha ten miał się zatrzymać w Hallyards podczas drogi powrotnej z zakończonej kompletną klęską bitwy pod Solway Moss (dnia 24 listopada 1542 roku). Dwa tygodnie później, dnia 14 grudnia, James V zmarł z powodu gorączki w pałacu Falkland. Dnia 1 lipca 1543 roku, sir James wciąż pełniący funkcję Wielkiego Skarbnika Szkocji, wraz z najważniejszymi szkockimi notablami uzgodnił treść tzw. Traktatu (ewentualnie Traktatów) z Greenwich. Na podstawie tego układu został (tymczasowo) zawarty pokój pomiędzy Szkocją i Anglią; co więcej ustalał on również warunki umożliwiające w niedalekiej przyszłości ustanowienie tzw. Unii Koron. Miało do tego dość poprzez ślub królowej Szkotów – Marii Stuart (1542 – 1587) z królewiczem Edwardem (1537 – 1553), synem i następcą tronu króla Anglii – Henryka VIII (1491 – 1547). Ponadto, Maria do ukończenia wieku 10 lat miała zostać oddana na wychowanie (wybranemu) angielskiemu szlachcicowi (i jego żonie), a po upływie tego czasu, aż do momentu ślubu z Edwardem zamieszkać na stałe w Anglii. Pomimo, że traktat ten, dnia 25 sierpnia 1543 roku, został zatwierdzony przez ówczesnego Regenta Szkocji – sir Jamesa Hamiltona (ok. 1516 – 1575), 2-ego hrabiego Arran, 1-ego księcia Chatellerault oraz towarzyszących mu szkockich notabli (w tym i sir Jamesa Kirkcaldy of Grange), to szkocki Parlament zdecydowanie go odrzucił, dnia 11 grudnia tegoż roku. Skutkiem tego był wybuch kolejnej szkocko – angielskiej wojny, noszącej nazwę „Brutalnych zalotów” (1543 – 1550). Jej głównym celem było przymuszenie Szkotów do wypełnienia ustaleń z Greenwich. Ostatecznie Szkotom udało się zachować polityczną niezależność od Anglii.
Wspomniany sir James Kirkcaldy of Grange został również zapamiętany jako zagorzały protestant. Według relacji Johna Knoxa (ok. 1514 – 1572), czołowego szkockiego reformatora religijnego, dostępnej w jego pięciotomowym dziele „Historia Reformacji w Szkocji” (1559 – 1566), jeden z katolickich doradców króla Jamesa V miał mu przedstawić listę wszystkich protestantów w Szkocji, w nadziei, że doprowadzi to do ich uwięzienia i konfiskaty ich majątków. W odpowiedzi sir James Kirkcaldy miał wygłosić płomienną przemowę po której król nie tylko odrzucił wspomniane sugestie, ale i przyłożył sztylet do piersi ich autora mówiąc: „Rozumiem, że wszystkie odebrane ziemie i płynące z nich dochody mam następnie oddać Kościołowi? Na utrzymanie jastrzębi, psów i dziwek należących do leniwych księży?”.
Przyjmuje się również, że to właśnie w murach Hallyard powstał plan zgładzenia kardynała Davida Beatona (ok. 1494 – 1546). Z pewnością sir James wziął udział w tym zamachu. Beaton został zatem zasztyletowany dnia 29 maja 1546 roku (więcej na ten temat można znaleźć w opisie zamku St Andrews). Następnie, w lutym bądź marcu 1547 roku, Kirkcaldy dołączył do zajmujących zamek St Andrews protestanckich lairdów, m.in. Normana Lesliego (zm. 1554) – panicza Rothes, Henry’ego Balnaves of Halhill (ok. 1512 – 1579) czy Alexandra Whitelawa of Newgrange (ur. ok. 1517). Wśród nich znalazli się również John Knox oraz syn sir Jamesa – słynny sir William Kirkcaldy of Grange (ok. 1520 – 1573), przyszły bohaterski dowódca obrony edynburskiego zamku (podczas tzw. Długiego Oblężenia w latach 1571 – 1573). Nieco później, oblegana już od dłuższego czasu przez wojska Regenta Arrana oraz wystawiona na ostrzał francuskej floty załoga zamku skapitulowała. Wszyscy oni, wliczając w to obydwu Kirkcaldy’ch, Knoxa, Henry’ego Balnavesa czy Davida Moneypenny of Pitmillie (1512 – 1578/1579) zostali uwięzieni na francuskich galerach, względnie osadzeni w zamkowych lochach (np. Moneypenny w Cherbourg Castle). Knox i Kirkcaldy zostali z nich uwolnieni dopiero po 19 miesiącach, w lutym 1549 roku. Sir William Kirkcaldy zdołał uciec z galer w roku 1550.
Co ciekawe, w trakcie uwięzienia sir Jamesa także w samym Hallyard doszło do potyczki pomiędzy oddziałami francuskimi, a protestantami. Również i w tym przypadku zwycięscy okazali się być Francuzi. Po zajęciu zamku mieli oni go następnie wysadzić w powietrze. Według kolejnej relacji wspomnianego wyżej Johna Knoxa, na wieść o tym wydarzeniu ówczesna Regentka Szkocji – Maria de Guise (1515 – 1560), matka królowej Marii Stuart, miała wypowiedzieć następujące słowa: „I gdzież jest teraz Bóg Johna Knoxa? Mój Bóg jest silniejszy, niż jego, tak, nawet w Fife (region w którym mieścił się Hallyard Castle)”. Fakt zburzenia zamku potwierdza również zachowany raport z lutego 1560 roku. W odpowiedzi sir William Kirkcaldy miał dokonać zemsty na francuskim oficerze (kapitanie) noszącym imię Sebastiana oraz jego 50 podkomendnych.
Hallyard został odbudowany w formie eleganckiego pałacu. Po śmierci sir Williama (został stracony w Edynburgu dnia 3 sierpnia 1573 roku) posiadłość przeszła na własność sir Johna Boswella of Balmuto (1547 – 1610). Następnie, w roku 1617 nabył ją sir William Forbes of Craigievar (1566 – 1627), znany pod pseudonimem „Gdański Willie/Wiluś”. W roku 1628 (dnia 18 stycznia), prawa do baronii Auchtertool, w skład której wchodził również Hallyards, przeszły na Andrew (Alexandra) Skene’a (zm. 1653). W głównej mierze było to możliwe dzięki jego ślubowi z Barbarą, córką rzeczonego sir Williama Forbesa of Craigievar. Wkrótce później Skene, (od około roku 1633 podpisujący się jako „Skene of Halyards”) obrał Hallyards za swoją główną rezydencję. W roku 1715, podczas tzw. I-ego powstania jakobickiego w pobliżu tego pałacu prowadzone były szkolenia dla Jakobitów z regionu Fife.
W roku 1788, po śmierci generała Philipa Skene of Hallyards – Hallyard przeszedł w ręce Francisa Stuarta, 9-ego hrabiego Moray (1737 – 1810). Jednocześnie jego nazwa została wówczas zmieniona na Camilla.
Z uwagi, że główną rezydencją hrabiów Moray pozostawał zamek Darnaway – Hallyard/Camilla był przez nich wykorzystywany sporadycznie. To też w końcu przyczyniło się do jego upadku. Jeszcze w roku 1819 pałac odwiedził potomek jego dawnych właścicieli z rodu Skene. Według jego słów, już wtedy budynek ten znajdował się „w opłakanym stanie”. Wreszcie, w roku 1847 został on niemalże całkowicie zburzony. Pozyskany podczas rozbióki kamień został następnie wykorzystany do budowy pobliskiej stajni.