Lochore Castle
Chociaż zachowane do współczesnych czasów relikty zamku Lochore pochodzą z XIV wieku, to wiadomym też jest, że powstał on w miejscu znacznie starszej, bo aż XII-wiecznej warowni. Ta, wybudowana w roku 1160 przez sir Duncana de Lochore przyjmowała formę typowego gródka stożkowatego (mottte and bailey castle).
Oryginalnie obydwa te zamki mieściły się na niewielkiej wyspie, ulokowanej w pobliżu wschodniego brzegu jeziora Loch Ore. W tej sytuacji, dostęp do nich (drogą lądową) był możliwy jedynie dzięki wąskiej i długiej na około 76 metrów, grobli. Sama wyspa natomiast, nosząca wówczas nazwę Inchgall, wznosiła się na wysokość około 3 metrów i mierzyła w przybliżeniu 40 na 33.5 metrów. Z uwagi, że zamkowe budynki otoczone były także masywnym, owalnym w planie kurtynowym murem o wymiarach 37.7 na 31.7 murem, to łączna szerokość pozostającej poza tymi obwarowaniami części wyspy wynosiła zaledwie 6 metrów. Ten wąski skrawek lądu musiał też wystarczyć ewentualnym agresorom, by przedostać się do znajdującej się po przeciwnej stronie od wspomnianej grobli bramy. Na rycinach autorstwa Francisa Grose’a (1731 – 1791) w dziele „The Antiquities of Scotland” (wyd. 1797) oraz Adama de Cardonnel (zm. 1820), zamieszczonej z kolei, w „Picturesque Antiquities of Scotland” (wyd. 1788) wyraźnie widać, że posiadała ona łukowate nadproże oraz chroniona była machikułem. Kolejnym jej obronnym elementem była masywna, zapewne dębowa zasuwa. Do dnia dzisiejszego zachował się także nikły fragment kurtynowego muru z widocznym w nim głębokim, kwadratowym otworem. W nim właśnie była ona niegdyś osadzona.
Główna, niemal kwadratowa w planie wieża Lochore ulokowana została na pozostałościach stożkowatego kopca zamku sir Duncana. Wymiary tej potężnej niegdyś budowli wynosiły 10.8 na 10.3 metrów. Szerokość ścian dochodziła natomiast do 1.5 metra. Dość niezwykle też, żadna z jej czterech kondygnacji nie posiadała kamiennego sklepienia. Wyposażona była za to w dwa wejścia. Pierwsze z nich prowadziło do już całkowicie zasypanego gruzem, pomieszczenia parterowego i ulokowane było w ścianie zachodniej (bliżej północno – zachodniego narożnika wieży). Drugie z kolei wejście znajdowało się na poziomie pierwszego piętra. Podobnie jak wejście parterowe zostało ono umieszczone w ścianie zachodniej, bliżej jednak narożnika południowo – zachodniego. Bardzo nietypowo prowadziło ono przez jedyny w wieży, za to olbrzymich wymiarów… kominek. Dodatkowo wyposażone było też w boczną zasuwę. Ta, podobnie jak zasuwa głównej bramy osadzona została w grubości (zachodniego) muru.
Z uwagi, że na żadnym z trzech pierwszym pięter nie odnaleziono jakichkolwiek pozostałości kamiennych schodów przyjmuje się, że komunikację między nimi zapewniały ich drewniane odpowiedniki. Jednakże komnaty z drugiego i trzeciego piętra wieży łączyły już kamienne, osadzone w grubości południowego muru, schody. Niestety do czasów współczesnych zachował się jedynie ich maleńki fragment. Wewnętrzny układ Lochore nie różnił się jednak zbytnio od innych, podobnych mu budynków mieszkalno – obronnych. Jego parterowe pomieszczenie służyło zatem jako spiżarnia i magazyn. Ulokowany na pierwszym piętrze hall, poza wspomnianym wyżej kominkiem, którego wymiary wynosiły ok. 3 na 0.5 metra, wyposażony był ponadto w trzy okna. Dwa większe z nich skierowane były w strony wschodnią i południową. Najmniejsze natomiast osadzone zostało w głębokiej wnęce, w centralnej części ściany północnej. Prywatna komnata z drugiego piętra posiadała najprawdopodobniej, aż 5 okien. Dwa z nich zostały umieszczone w ścianie zachodniej. Pozostałe, pojedyncze skierowane były natomiast w strony południową, północną i wschodnią. W grubości południowo – zachodniego narożnika tej komnaty osadzony był również wąski pasaż dający dostęp do wspomnianych wyżej kamiennych schodów. W centralnej części ściany zachodniej, pomiędzy dwoma niewielkimi oknami, znajdowała się kolejna osobliwość tej wieży, a mianowicie częściowo otwarty przewód kominowy paleniska z hallu. Jak zostało to już bowiem wspomniane, palenisko to było faktycznie jedynym w całym zamku. Tym samym, pozostawienie podobnego otworu, pozwalało choć nieznacznie ogrzać także i pozostałe górne komnaty tego budynku. Jednocześnie mógł on być także wykorzystany jako swoista wędzarnia. W tym przypadku wystarczyło go jedynie zakryć kawałkiem deski.
Komnata z trzeciego piętra, umieszczona też częściowo na poddaszu wieży, pełniła zapewne rolę dodatkowej sypialni. Jej układ mógł być zbliżony do komnaty z drugiego piętra.
Dzięki zachowanym rycinom Grose’a i de Cardonela wiadomym ponadto jest, że poprowadzony przez szczyt wieży obronny chodnik osłonięty był kamiennym parapetem. Dodatkowo na jego narożnikach zostały osadzone raczej niewielkie, okrągłe bartyzany ze stożkowatymi daszkami.
Na rycinie autorstwa de Cardonela można także dostrzec zarysy dwóch budynków gospodarczych ściśle przylegających do wieży od jej północnej i zachodniej strony. Lepiej widoczny budynek zachodni posiada też dwuspadowy dach z schodkowymi szczytami. Niestety obydwa one nie zachowały się do czasów współczesnych. Jeszcze jednak pod koniec XIX wieku, podczas wizyty w Lochore dwóch słynnych szkockich architektów Davida MacGibbona (1831 – 1902) i Thomasa Rossa (1839 – 1930) relikty tych budynków wznosiły się na wysokość jedynie 0.9 – 1.2 metra.
Otaczający wieżę oryginalny kurtynowy mur został przebudowany w XVI wieku. Jego szerokość wyniosła wówczas jedynie 0.9 metra. Dodatkowo na jego trzech zaokrąglonych narożnikach: północno – wschodnim, północno – zachodnim i południowo – wschodnim zostały osadzone owalne w planie wieżyczki. Pod koniec XIX wieku, jedyna zachowana z nich, a mianowicie wieżyczka północno – wschodnia, wciąż wyposażona była w trzy kluczowe ambrazury. Posiadały one około 0.6 metra wysokości. Do tej wieżyczki, od strony zachodniej, przylegała ponadto niewielka poterna. Kolejna kluczowa ambrazura znajdowała się także w odległości około 8 metrów od głównej bramy, w pobliżu północno – zachodniego narożnika kurtynowego muru.
Historia Lochore Castle
W drugiej połowie XII wieku, za panowania króla Malcolma IV (1141 – 1165) posiadłość Lochore stanowiła własność sir Duncana de Lochore, szlachcica normańskiego pochodzenia. On też, w roku 1160, wybrał niewielką wyspę na jeziorze Ore (Loch Ore) na miejsce swojej obronnej rezydencji. Zamek sir Duncana przybrał popularną dla XII wieku w Szkocji formę gródka stożkowatego. Około roku 1210 w Lochore urodził się także wnuk sir Duncana – sir David Lochore. Ten, około roku 1240 doczekał się nieznanej nam z imienia córki. Kolejna i podobnie nieznana z imienia przedstawicielka rodu Lochore, około roku 1296 poślubiła Adama de Wallence (de Walloniss). Parę lat później, dokładnie w roku 1308, z inicjatywy sir Adama, w miejscu dawnej warowni sir Duncana powstał nowy, w pełni kamienny już zamek. Wówczas też przybrał on nazwę Castle of Inchgall. Nazwa „Inchgall” istniała już w czasach sir Duncana de Lochore i oznaczała „wyspę obcych”.
Wydaje się, że zamek Inchgall przez kolejne stulecia odgrywał dość znaczącą rolę. Został on zatem wymieniony w kolejnych dokumentach z lat: 1384, 1393, 1407, ok. 1410 oraz 1547.
Inchgall Castle pozostał własnością rodu Wallences przez kolejne stulecie. Następnie, około roku 1417, na postawie kontraktu małżeńskiego pomiędzy Christian de Valoniis (Wallence) i sir Andrew Wardlaw’em of Torry, przeszedł on na własność rodu Wardlaw. Ich syn, Henry Wardlaw był także jednym z fundatorów słynnego uniwersytetu St Andrews, najstarszej wyższej uczelni w Szkocji.
Nazwisko kolejnego przedstawiciela rodu Wardlaw, a mianowicie Roberta Wardlawa (Robertusa de Wardlaw) przez pewien czas widniało na ozdobnym panelu ponad wejściem do głównej wieży Inchgall. Na tej podstawie przyjmuje się też, że był on odpowiedzialny za pewną przebudowę zamku.
Podczas jednego z licznych szkocko – angielskich konfliktów, noszącego w historii nazwę „Brutalnych zalotów” (1543 – 1550), wojskami angielskimi w Szkocji dowodził sir Edward Seymour (ok. 1500 – 1552), 2-gi hrabia Hereford (drugiej kreacji tego tytułu). Na przedstawionym mu w roku 1547, raporcie dotyczącym czterech najpotężniejszych twierdz w regionie Fife, Inchgall został wymieniony jako pierwszy. Być może, z tej też przyczyny wojska Seymoura nie podjęły nawet próby jego zdobycia.
Około roku 1630 Inchgall przeszedł na własność rodu Edgar. Następnie, w roku 1656, John Edgar sprzedał go rodzinie Malcolms od Balbegie. Przedstawiciel tego właśnie rodu, najprawdopodobniej sir John Malcolm of Balbegie zmienił też nazwę zamku z Inchgall na Lochore.
Lochore Castle został ostatecznie opuszczony w XVIII wieku, wkrótce po tym, gdy Malcolms of Balbegie w pobliżu wybudowali okazały dwór Lochore House. Jednak jeszcze w roku 1791 stary zamek otaczał kurtynowy mur, a w obrębie dziedzińca wciąż istniały wspomniane wcześniej budynki gospodarcze.
Parę lat później, pod sam koniec XVIII-ego stulecia, ówczesny właściciel kapitan Park, podjął decyzję o osuszeniu znacznej części jeziora Ore. Tym samym, po wielu kolejnych wiekach, zamek Lochore stał się ogólnodostępny. To niestety umożliwiło jego dalszą nielegalną rozbiórkę.
Lochore House został natomiast kompletnie zburzony w latach 60-tych XX wieku.
Obecnie Lochore Castle znajduje się na terenie Lochore Meadows Country Park i jest dostępny o każdej rozsądnej porze. Z uwagi jednak na bardzo zły stan zamkowych murów ruiny należy podziwiać jedynie z bezpiecznej odległości.
Dodaj komentarz
Chcesz się przyłączyć do dyskusji?Feel free to contribute!
mala aktualizacja, na zamku prowadzone sa prace konserwatorskie
Dzięki za info! Co konkretnie robią?
W niedzielę zapewne. O ile mi ten obrzydliwy leń minie. Dawno już takiego nie miałem. Po prostu trochę rozregulowany jestem po tych urlopach… Dunaverty, czyli „zamek bez zamku”. Przynajmniej historia ciekawa. Sama skała też robi niezłe wrażenie. Nogi mi się trochę trzęsły jak wlazłem na jej szczyt. Widoki jednak zrekompensowały tą małą niedogodność 🙂
a kiedy Dunaverty Castle???
Cięta riposta, nawet bym rzekł kąśliwa 🙂
w Szkocji 🙂
Trzecie zdanie od góry 🙂 Znaczy się, kiedyś był. Wciąż jednak teren jest dość podmokły.
Swoją drogą to ciekawe, że te niepozorne obecnie ruinki, stanowią pozostałość po „jednym z czterech najpotężniejszych zamków w regionie Fife”. A gdzie St Andrews, Balgonie, Ravenscraig, Falkland, MacDuff’s, Newark, Rosyth czy Wemyss?
to on jest na wyspie, czy był kiedyś? bo tak jakoś nie mogę skumać