Carsluith Castle

Oryginalna, położona na planie prostokąta o wymiarach 9.8 na 7.6 mieszkalno – obronna wieża Carsluith została wybudowana w drugiej połowie XV wieku. Jej mierzący około 10 metrów wysokości (do okapu) budynek posiadał trzy główne kondygnacje. Na parterze mieściły się dwie spiżarnie z kolebkowymi sklepieniami. W południowej ścianie tych pomieszczeń znajdują się dość niezwykłe, niewielkie okienka umieszczone jedno na drugim. Wydaje się jednak, że mniejsze z nich, dolne otwory mogły zostać przebite później. Równie dobrze mogły służyć one do lepszego oświetlenia obydwu spiżarni, jak i być wykorzystywane jako otwory strzelnicze. W pozostałych ścianach tego poziomu zostały osadzone ponadto bardziej klasyczne ambrazury. Pojedyncza, obszerna sala ulokowana na pierwszym piętrze wieży służyła jako hall lub pokój dzienny. Wyposażona jest ona w sporych rozmiarów kominek z oryginalnie ozdobną framugą. Umieszczony był on w północnej ścianie i posiadał także boczną, niewielką półkę służącą do przechowywania soli. Komnata ta ponadto posiada położone z każdej strony duże okna: dwa od strony południowej oraz pojedyncze od północy, wschodu i zachodu. Na tym poziomie, w zachodniej części północnej ściany znajdowało się także główne wejście do wieży. W późniejszym okresie zostało ono jednak zakryte przez dobudowaną wieżyczkę schodową. Na wyposażeniu hallu był także kamienny zlew umieszczony w południowo – zachodnim rogu komnaty. W przeciwległym, północno – zachodnim rogu w wąskim zakamarku osadzonym w grubości ściany znajdowała się najprawdopodobniej latryna. Pomieszczenie na drugim piętrze oryginalnie przedzielone było drewnianą ścianką. Powstałe w ten sposób eleganckie komnaty służyły jako prywatny pokój i sypialnia lorda. Każda z nich jest wyposażona w kominek, latrynę oraz sporych rozmiarów okna. Te, były jednak z pewnością jeszcze bardziej poszerzone w późniejszych czasach. Północne okno wschodniego pokoju, około roku 1568 zostało przekształcone w przejście do wieżyczki schodowej. Dodatkowe pomieszczenie mieszkalne, przeznaczone dla najbliższej rodziny lorda znajdowało się na obszernym poddaszu z schodkowymi szczytami. Wokół niego poprowadzony był także chodnik obronny. Na wszystkich rogach wieży znajdowały się ponadto otwarte, okrągłe wieżyczki. Wyższe partie oryginalnej wieży zostały znacznie przebudowane około roku 1568. W dodanej do niej wówczas od północnej strony, kwadratowej w planie wieżyczce zostało także ulokowane nowe, główne wejście. Ponad nim został osadzony panel herbowy rodziny Brown (trzy fleur-de-lis przedzielone szewronem) wraz z datą 156- (ostatnia cyfra jest już kompletnie starta, powszechnie przyjmuje się jednak, że była to „8-ka”). W tym samym czasie zostały usunięte południowe i północne odcinki chodnika obronnego. Na wysokości drugiego piętra północnej elewacji dodano także ciekawą, zadaszoną galerię lub balkon. Wciąż między innymi można dostrzec pięć kwadratowych wnęk w murze, w których oryginalnie umieszczone były podtrzymujące ją belki stropowe. Powyżej okien zachowały się ponadto trzy konsole na których opierał się jej pulpitowy daszek. Dostęp do niej był możliwy z wąskiego pasażu prowadzącego z wieżyczki schodowej do komnaty na drugim piętrze wieży. Osadzona na złączeniu obydwu budynków, wciąż doskonale widoczna framuga drzwiowa, w późniejszym okresie została przebudowana w niewielkie okienko. Na szczycie wieżyczki schodowej została ponadto osadzona niewielka stróżówka, tzw. cap – house. Na wysokości pierwszego piętra, blisko południowo – zachodniego rogu głównego bloku można ponadto zauważyć ciekawy gargulec w kształcie ludzkiej głowy.

Historia Carlsluith Castle

Posiadłość Carsluith, aż do roku 1460 stanowiła własność rodu Cairns. W roku 1506, poprzez kontrakt małżeński jej kolejnym właścicielem został sir James Lindsay of Firgirth, Szambelan Galloway. On też najprawdopodobniej wybudował oryginalny zamek. Dnia 9 września 1513 roku, podczas tragicznej w skutkach dla Szkotów bitwy pod Flodden zginął jedyny syn i spadkobierca sir James’a. W tej sytuacji Carsluith poprzez jego córkę znalazła się w rękach Roberta Brown’a, który około roku 1568 rozbudował zamek do obecnej formy. W kolejnych latach Brown’owie (Brouns), gorliwi katolicy toczyli zacięte spory z protestanckiego wyznania rodziną McCullochs of Barnholm. W roku 1579 syn Richarda Brown’a – John został skazany na grzywnę 40 funtów za napaść na McCulloch’ów. Jego syn, także John oskarżony o zabójstwo właściciela Barnholm nie stawił się w sądzie na rozprawie. Kolejny z rodu Brown – Gilbert (zm. 1612) był ostatnim przełożonym opactwa Sweetheart. W roku 1596 podczas obrad Królewskiej Rady został przed królem James’em VI (ur. 1566 – zm. 1625) o ukrywanie w opactwie „Jezuitów i ekskomunikowanych papistów”. Został jednak aresztowany dopiero w roku 1605 i osadzony w Blackness Castle. Zwolniony z niewoli pod warunkiem wyjazdu z kraju, udał się do Francji gdzie do końca swojego życia w roku 1612 pełnił funkcję rektora Scots College (szkocki wydział na Paryskim Uniwersytecie, ufundowany w roku 1333). W roku 1748 James Brown of Carsluith, zajmujący się wówczas handlem w Londynie sprzedał zamek rodzinie Johnstons. Uzyskane w ten sposób pieniądze pozwoliły mu następnie na emigrację do Indii. Nowi właściciele zamku nigdy jednak w nim nie zamieszkali. Opuszczona warownia przez kolejne lata popadała w coraz to większą ruinę. Dodatkowo na początku XIX wieku wokół niej wybudowano także farmę. Obecnie w jej wnętrzach mieści się kawiarnia i słynna wędzarnia Marrbury.

Zamek Carsluith znajduje się pod opieką Historic Scotland i jest otwarty (bezpłatnie) dla zwiedzających o każdej rozsądnej porze. Więcej informacji na stronie: www.historic-scotland.gov.uk